مهر - بررسی صورت های مالی خودروسازان بزرگ در نیمه نخست امسال حکایت از کاهش ۸ درصدی تولید و فروش دارد. بررسی صورت‌های مالی ارائه شده از سوی خودروسازان بزرگ کشور (ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو) به کدال نشان می‌دهد در ۶ ماه نخست امسال ۴۲۶ هزار و ۳۵۷ دستگاه خودروی سواری (بدون در نظر گرفتن وانت پراید) تولید و در مقابل ۳۳۹ هزار و ۵۴۲ دستگاه فروخته شده است. این در حالی است که ۶ ماهه پارسال در مجموع ۴۶۱ هزار و ۱۵۵ دستگاه تولید و ۳۶۷ هزار و ۴۵۵ دستگاه خودرو فروخته شده بود. بنابراین طی نیمه نخست امسال تولید و فروش خودرو ۸ درصد کاهش یافته که به اعتقاد کارشناسان عمده دلیل این کاهش قطعی برق و کمبود نقدینگی است.

​​​​​​​محمد حقگو
economice@khorasannews.com
جدول اهداف کمی برنامه هفتم پیشرفت در حوزه امنیت غذایی نشان می دهد که ضریب خودکفایی محصولات اساسی کشاورزی (ذرت و دانه های روغنی) می‌بایست به 40 درصد برسد. این موضوع نشان می دهد که وضعیت فعلی کشور به گونه ای است که وابستگی شدیدی به این محصولات وجود دارد. در این باره و در پاسخ به این سوال که چرا این میزان وابستگی در طی سالیان برطرف نشده است، مانع مهمی به نام ارز ترجیحی مطرح می شود. ارزی که یارانه آن به همراه کمبودهای دیگر از جمله منابع آبی، عملاً تولید این دانه ها را در داخل کشور با مشکل زیادی روبه رو کرده است.

 خودکفایی 12 درصدی در تولید دانه‌های روغنی!
به گزارش خراسان، وابستگی به دانه های روغنی معضلی است که برای سال ها پیش روی بخش کشاورزی و امنیت غذایی کشور قرار گرفته است. در برنامه هفتم پیشرفت که در سال نخست اجرای آن به سر می بریم، بر رسیدن متوسط وزنی ضریب خودکفایی محصولات اساسی کشاورزی (شامل ذرت و دانه های روغنی) به 40 درصد در پایان برنامه تاکید شده است. این بدان معناست که هم اینک وضعیت وابستگی در تولید این محصولات بسیار بغرنج تر است. آمارهای متفاوتی تاکنون در خصوص میزان وابستگی به تولید دانه های روغنی در شرایط کنونی مطرح شده، اما شاید معتبرترین آن را بتوان از زبان حسنی مقدم مشاور وزیر (وقت) جهاد کشاورزی در 30 مرداد امسال بیان کرد. به گزارش خبرگزاری مهر، وی با تاکید بر لزوم اصلاح الگوی کشت در کشور، میزان خودکفایی در تولید دانه های روغنی را تنها 12 درصد اعلام کرد.
 جزئیاتی بیشتر از وابستگی روغنی
گزارش خبرگزاری تسنیم حاکی از آن است که اگر چه در سال جاری، تولید دانه‌های روغنی افزایش یافته و به عنوان مثال از 160 به 275 هزار تن برای کلزا رسیده است، با وجود این، تولید داخل دانه‌های روغنی در کشور هنوز قابل اعتنا نیست و وابستگی کاملی به واردات روغن و دانه‌های روغنی وجود دارد. در حال حاضر  20 درصد کل واردات محصولات کشاورزی به‌ارزش سه میلیارد و 200 میلیون دلار را این کالا تشکیل می‌دهد. همچنین در حالی که حدود 90 درصد در تأمین روغن وابسته به واردات هستیم، اما میزان مصرف روغن نیز در ایران بالاست به‌طوری که با سرانه 23 کیلوگرم در سال دو برابر میانگین جهانی مصرف می‌کنیم.
 واردات 4 میلیون تن روغن و دانه روغنی در سال
در سال گذشته 2.7 میلیون تن دانه روغنی و حدود 1.2 میلیون تن روغن خام وارد کشور شده است که ارزش واردات انواع دانه‌های روغنی بیش از 2 میلیارد و 47 میلیون دلار و روغن‌های خوراکی نیمه‌جامد، مایع و خام بیش از 2 میلیارد و 282 میلیون دلار برآورد شده است، این محصولات از کشورهایی مانند برزیل، روسیه و اندونزی تأمین شده اند. در مجموع باید گفت که میزان ارزبری در این حوزه بیش از 4.3 میلیارد دلار بوده است.
 مسئله ای به نام کمبود منابع آبی
با وجود نیاز به کاهش وابستگی به تولید دانه‌های روغنی برخی کارشناسان معتقدند که بر اساس میزان منابع آبی کشور می‌توان 50 درصد نیاز کشور در دانه‌های روغنی را در داخل تولید کرد و میزان خوداتکایی در تولید این محصولات را در کشور افزایش داد. با این حال این به آن معنا نیست که گام های موازی برای کاهش وابستگی به این تولیدات برداشته نشود.  به طوری که امروزه کشورها برای رسیدن به خودکفایی در کالاهای اساسی و دانه‌های روغنی به‌دلیل نداشتن منابع تولید به‌سمت کشت فراسرزمینی در دیگر کشورها رفته‌اند.
 حمایت ها و ساختار تولید نامتناسب
اما کمبود منابع آبی همه ماجرا نیست. در کشور ما مشکلات متعددی در مسیر افزایش تولید دانه‌های روغنی وجود دارد، به‌عنوان مثال هزینه‌های بالای تولید دانه‌های روغنی در برابر محصولاتی مانند گندم و حمایت بیشتر دولت‌ها از تولید گندم، باعث شده است کشاورزان تولید گندم را به دانه‌های روغنی ترجیح دهند.
از سوی دیگر کشاورزی در ایران به‌صورت خرده‌مالکی است، درنتیجه مقیاس تولید بسیار کوچک است و نمی‌توان تولید اقتصادی و بهره‌وری را در کشور تجربه کرد که قابلیت رقابت با تولیدکنندگان قدرتمند آمریکایی و اروپایی داشته باشند.
 یک چالش مهم: دلار ترجیحی
با همه این ها، به نظر می رسد در مسیر کاهش وابستگی به تولید دانه‌های روغنی مانع مهمی وجود دارد که تا این موضوع رفع نشود، امکان افزایش تولید و خودکفایی وجود ندارد و آن نیز اختصاص ارز ترجیحی (28 هزار و 500 تومان) به واردات این محصولات است.
زمانی که محصولات مشابه خارجی با مشوق ارز ارزان‌قیمت و با نرخ پایینی به کشور وارد می‌شود، محصولات داخلی قابلیت رقابت با رانت ایجادشده برای محصولات خارجی را از دست می‌دهند. این یعنی کالاهای وارداتی ارزان‌قیمت و محصولات داخلی گران‌قیمت می‌شود و در نتیجه صنایع تبدیلی نیز تمایل به خرید این محصولات ندارند و تولیدکننده نیز به‌سمت تولید این محصولات نمی‌رود.
در حال حاضر دولت صنایع روغن‌کشی را مکلف کرده است که دانه‌های روغنی را با قیمت مصوب تعیین‌شده توسط خود خریداری کند تا به‌ازای آن سهمیه واردات به صنایع داده شود؛ نرخ خرید تضمینی دانه‌های روغنی دو برابر دانه‌های وارداتی است!
 دانه‌های روغنی مشتری داشته باشند خودکفایی به‌راحتی امکان‌پذیر است
در این راستا، علیرضا مهاجر معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی اظهار داشت: شکر (چغندر و نیشکر)، پنبه و دانه‌های روغنی که محصولات صنعتی هستند، بعد از تولید کشاورزان باید یک مرحله فرآوری توسط صنایع تبدیلی به‌روی آن ها انجام شود.
وی اضافه کرد: وقتی این ‌محصولات از خارج کشور با ارز دولتی به کشور وارد شود، صنایع علاقه ای به خریداری این محصولات از کشاورزان داخلی نخواهند داشت. زیرا کشاورزان محصول خود را با قیمت آزاد تولید و در بازار عرضه می‌کنند و در نتیجه صنایع نیز، نیاز خود را از محل واردات با ارز دولتی که قیمت آن نصف قیمت واقعی آن است و محصول ارزان‌تر از خارج وارد می‌شود تأمین خواهند کرد.معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: این امر باعث می‌شود هرگونه برنامه‌ریزی برای خودکفایی با شکست مواجه شود، دانه‌های روغنی، کنجاله‌ها، شکر و پنبه‌ای که با ارز 28500تومانی وارد می‌شود قیمت پایین‌تری در مقایسه با محصول داخلی دارد که برخی از مواد اولیه و هزینه‌های تولید آن با ارز آزاد انجام شده است.وی تصریح کرد: درصورتی که برای محصول تولیدی کشاورزان مشتری باشد خودکفایی در تولید پنبه، شکر و دانه‌های روغنی به‌راحتی امکان‌پذیر است اما واردات اجازه این کار را نمی‌دهد.

​​​​​​​امینی
economice@khorasannews.com
 تورم ماهانه شهریور در حالی با افت 0.3 واحد درصدی روبه رو شد و به 1.7 درصد رسید که تورم خوراکی ها نیز به موازات، افت تا 0.2 واحد درصدی نسبت به مرداد داشتند و تورم ماهانه 0.9 درصدی را ثبت کردند. این موضوع به طور کلی، آرامش نسبی در بازار خوراکی های منتخب در شهریور را نشان می دهد. به طوری که از میان 53 کالای خوراکی منتخب، تورم ماهانه 42 قلم کالا، کمتر از 3 درصد، تورم ماهانه 12 کالا بین صفر تا یک درصد و تورم ماهانه 13 قلم کالا کمتر از صفر درصد ثبت شد.

 جهش بیش از 5 درصدی قیمت مرغ و تخم مرغ
گرانی و تورم، معیار مشخصی برای زیاد بودن یا کم بودن ندارد. با این حال، می توان گفت که افزایش بیش از 5 درصد قیمت در طول یک ماه، تقریباً محسوس است. گزارش مرکز آمار نشان می دهد که در شهریور، 5 خوراکی خیار، هویج فرنگی، قارچ، تخم مرغ ماشینی و مرغ ماشینی رشد قیمتی بیش از 5 درصد داشته‌اند. متوسط قیمت یک کیلوگرم از این کالاها در شهریور به این ترتیب بوده است: خیار 34 هزار و 450 تومان، هویج فرنگی 26 هزار و 730 تومان، قارچ 141 هزار و 900 تومان، تخم مرغ ماشینی 69 هزار و 250 تومان، مرغ ماشینی 88 هزار و 880 تومان.
 ثبات قیمت گوشت گوسفند  
تورم نقریباً صفر نیز به مانند عبارت تورم بالا معیار مشخصی ندارد. با این حال اگر افزایش قیمت کمتر از 0.3 درصد در یک ماه را کوچک بدانیم، مشاهده می شود که 5 خوراکی، رشد ماهانه قیمتی در این حدود داشته اند. این خوراکی ها و تورم ماهانه آن ها عبارتند از روغن مایع (صفر درصد)، گوشت گوسفند (0.1 درصد)، پسته (0.1 درصد)، مغز گردو (0.1 درصد) و موز (0.2 درصد). در شهریور متوسط قیمت این خوراکی ها در کل کشور به این شرح بوده است: روغن مایع 900 گرمی 62 هزار و 500 تومان، یک کیلو گوشت گوسفند 680 هزار تومان، یک کیلو پسته 772 هزار تومان، یک کیلو مغز گردو 612 هزار تومان، یک کیلو موز 88 هزار و 540 تومان.
 سبزیجات و میوه ها، در صدر کالاهای با افت قیمت ماهانه
در ماه پایانی تابستان امسال ، 13 خوراکی افت قیمت ماهانه را تجربه کردند که بیشتر آن ها از گروه میوه ها و سبزیجات بودند. این کالاهای خوراکی عبارت بودند از: سیب زمینی، کدوسبز، بادمجان، فلفل دلمه ای، رشته آش، سیب، پیاز، لیموترش، پرتقال، گوجه فرنگی، هلو، خربزه و هندوانه.
 
 از سایر اقلام اساسی چه خبر؟ 
برنج، گوشت گاو یا گوساله، روغن نباتی جامد و چای بسته ای خارجی را می توان از جمله کالاهای اساسی خانوار دانست که جزئیات تورم ماهانه و قیمت آن ها در بالا ذکر نشد.
با این حال گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در شهریور، هر کیلوگرم برنج ایرانی درجه یک از 119 هزار و 700 به 120 هزار و 520 تومان افزایش قیمت داشت که معادل تورم 0.7 درصدی برای این کالاست.
برنج خارجی درجه یک که اخیراً نیز برخی کمبودهای آن در بازار خبرساز شده است، با تورم ماهانه 1.3 درصدی، رشد قیمت از 61 هزار و 300 تا 62 هزار و 140 تومان پیدا کرد.
گوشت گوساله یا گاو نیز به مانند گوشت گوسفند، از جمله کالاهایی بود که تورم کمی را به ثبت رساند و قیمت آن با افزایش 0.3 درصدی از حدود570 هزار تومان به 571 هزار و 200 تومان رسید.
روغن نباتی جامد با ثبت تورم 0.3 درصدی ماهانه، شاهد افزایش قیمت از 66 هزار و 850 به 67 هزار تومان بود.
هر بسته نیم کیلویی چای خارجی نیز در شهریور 3 درصد رشد قیمت پیدا کرد. قیمت آن از 276 هزار و 500 تومان به 284 هزار و 690 تومان افزایش یافت.
 قیمت کالاهای اساسی، یک ساله چقدر تغییر کرد؟ 
برنج، گوشت، مرغ، تخم مرغ، روغن و چای از جمله کالاهایی هستند که خانوارها معمولاً برای تامین خوراک خود از  آن استفاده می‌کنند. بر این اساس، نگاهی به تورم نقطه ای (نسبت به ماه مشابه سال قبل) این کالاها نشان می دهد که گوشت گوسفند با 48.2 درصد در صدر قرار دارد و پس از آن، چای خارجی بسته ای با 38.8 درصد، گوشت گوساله با 20 درصد و برنج خارجی درجه یک با 12.6 درصد قرار گرفته اند. در این فهرست، روغن های مایع و جامد، رشد قیمت منفی 9.6 و 10.3 درصد نسبت به شهریور سال گذشته را تجربه کرده اند.