«متا» به ایران می آید؟
یک هفته پس از آغاز ضرب الاجل 10 روزه مرکز ملی فضای مجازی به شرکت متا، یک نماینده مجلس مدعی شد که اینستاگرام و واتساپ به اجمال شرایط ایران را پذیرفتهاند؛ در گفت وگو با عضو کمیسیون فرهنگی، وزارت ارتباطات و کارشناس حقوقی از احتمال ایجاد دفتر متا در ایران پرسیدیم
مصطفی میرجانیان- یک هفته از ضرب الاجل شورای عالی فضای مجازی به متا برای معرفی نماینده در ایران گذشت و آن طور که یک نماینده مجلس مدعی شده شرکت متا و زاکربرگ شروط ایران را تقریباً پذیرفته اند! ادعایی که با پیش بینی بسیاری از کارشناسان فاصله زیادی داشت و موجب شد این موضوع در فضای مجازی و رسانه ها هم خبرساز شود. «جواد نیکبین» عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی روز گذشته به باشگاه خبرنگاران گفت: «طبق گزارشهای داده شده، به احتمال زیادنمایندگان اینستاگرام و واتساپ به ایران میآیند و تا جایی که مطلع هستم به اجمال شرایط ایران را قبول کردند.» این ادعا در حالی است که آخرین روزهای آبان هم علیاصغر عنابستانی نماینده مجلس مدعی شده بود اکنون که اینستاگرام در ایران فیلتر شده، آنها برای ما پیام فرستادهاند که شرایط شما چیست؟ دوستان در وزارت ارتباطات و شورای عالی امنیت ملی در حال بررسی موضوع هستند. این ادعا البته یک روز بعد از سوی وزارت ارتباطات رد شد. در این گزارش نماینده مجلس در گفت وگو با یک عضو کمیسیون فرهنگی، وزارت ارتباطات و یک کارشناس حقوقی از سرنوشت رفع فیلتر اینستاگرام و واتس اپ و امکان آمدن نمایندگان این دو شرکت به کشورمان پرسیدیم.
ماجرای مهلت 10 روزه به اینستاگرام و واتس اپ چه بود؟
16 آذرماه یعنی یک هفته پیش بود که مرکز ملی فضای مجازی، نامه اعتراضی رسمی را درباره بسترسازی برای توسعه اغتشاشات اخیر و عدم پاسخگویی و نپذیرفتن مسئولیت در خصوص مکاتبات رسمی پیشین توسط نهادهای مسئول ایرانی به شرکت متا (اینستاگرام) ارسال کرد. در این نامه اهم اعتراضات مطرح شده توسط جمهوری اسلامی درباره انتشار سازمان یافته اخبار خلاف واقع، ترویج رفتارهای تبعیضآمیز و نفرتپراکنی، ترغیب خشونت و ناآرامیهای اجتماعی، نقض حاکمیت ملی و حقوق کاربران از طریق اعمال استانداردهای دوگانه و زمینهسازی فعالیت تبلیغی و عملیاتی گروههای تروریستی بر سکو های وابسته به شرکت متا، تعمیق شکافهای اجتماعی و تبعیض نژادی و قومی،تجزیه طلبی و زمینه سازی برای جرایم سازمان یافته از جمله نقل و انتقال و معامله سلاح جنگی و موادمخدر مطرح شده است. همچنین ترویج رفتارهای نامتناسب جنسی در قبال کودکان و نوجوانان و همچنین ممانعت نکردن از پخش لایوهای جنسی، ارائه خدمات جنسی و روسپیگری و آموزش رفتارهای ناهنجار و خلاف قوانین کشور از دیگر بخش های مورد اشاره در خصوص نقض اصول اخلاقی در این سکوها بوده است. در این نامه، مرکز ملی فضای مجازی به شرکت متا فرصت داده تا به منظور فراهم شدن امکان فعالیت پایدار سکوهای مذکور اقدامات لازم از جمله معرفی نماینده رسمی مسئولیتپذیر مستقر در ایران حداکثر تا 10 روز پس از دریافت نامه از سوی آن شرکت وفق سیاست ها و مقررات کشور درباره نحوه فعالیت شرکتهای خارجی در حوزه فضای مجازی کشور صورت گیرد.
عضو کمیسیون فرهنگی: تا جایی که مطلعم چنین چیزی در کمیسیون فرهنگی مطرح نشده است
برای پیگیری صحت و سقم ادعای نیک بین درباره پذیرش شرط های کشورمان از سوی شرکت متا، سراغ یک عضو دیگر کمیسیون فرهنگی مجلس رفتیم. غلامرضا منتظری، نماینده آق قلا و گرگان در مجلس ، اظهار بی اطلاعی می کند و به خراسان می گوید: «من در جریان نیستم. در کمیسیون فرهنگی مجلس که جلسه داشتیم چنین چیزی مطرح نشد. مگر این که گفته شده و من اطلاع ندارم. کمیسیون فرهنگی در هفته 2 جلسه دارد. از مهلت مرکز ملی فضای مجازی یک هفته گذشته. بنابراین در این یک هفته که ما جلسه کمیسیون فرهنگی مجلس را داشته ایم چیزی در باره پذیرش اینستاگرام و واتساپ مطرح نشده است و من اطلاع ندارم. شاید هم این در خارج از کمیسیون و بین هیئت رئیسه مطرح شده است. بنابراین لازم نبوده که در کمیسیون چنین موضوعی اطلاع رسانی شود که من بی اطلاع هستم.»
مدیرکل روابط عمومی وزارت ارتباطات: من هم از آقای نیک بین شنیدم
در ادامه این گزارش به سراغ رئیس روابط عمومی وزارت ارتباطات رفتیم. محمد احسان خرامید در پاسخ کوتاه متنی به خبرنگار خراسان گفت: «من هم به نقل از ایشان (آقای نیک بین) این خبر را شنیده ام ولی باید از مرکز ملی فضای مجازی پیگیری کنید.»
جرم شناس و استادیار دانشگاه: اساسنامه اینستاگرام و واتس اپ، اجازه فعالیت قانونی در ایران را نمی دهد
هرچند که تا کنون خبرهایی از اعمال قانون و اجبار برخی کشورها مانند ترکیه به تبعیت چند شبکه اجتماعی از قوانین در این کشورها خبرساز شده اما آیا آمدن نمایندگان اینستاگرام و واتس اپ به ایران ممکن است؟ برای پاسخ به این سوال سراغ یک جرم شناس و استادیار دانشگاه رفتیم. دکتر سلمان کونانی به خراسان می گوید: « به فرض این که ما زیرساخت قانونی آمدن نماینده این دو شبکه اجتماعی را داریم. برای فعالیت این شبکه ها باید بدانید که این ها با فرا مرزی بودن، حاکمیت گریزی و عدم وابستگی با ساختارهای سیاسی و... مخالف اند. اساسنامه این ها اجازه نمی دهد که در ایران فعالیت قانونی داشته باشند و خودشان را ثبت کنند یا حتی قول همکاری شفاهی بدهند. اگر بنا بر تعهد این دو شرکت اینستاگرام و واتس اپ باشد باید این دو پلتفرم در ابتدا اساسنامه خودشان را بازنگری کنند. آن ها فراتر از شرکت های چندملیتی و زنجیره ای قدرت دارند و فضایی که در دسترس آن هاست به نحوی نیست که بتوانند از این موضوعات استقبال کنند. حتی خود دولت آمریکا هم هیچ کنترل خاصی روی متا ندارد و فقط یک تفاوت آن ها با ما این است که این شبکه های اجتماعی در عمل و بدون هیچ تعهدی در همراهی با دولت این کشور هستند.»
مسئولان ما نمی دانند درباره چه چیزی صحبت می کنند!
این جرم شناس ادامه می دهد: « متاسفانه بسیاری از مسئولان و مرکز ملی فضای مجازی متوجه نیستند که درباره چه چیزی صحبت می کنند. بیشتر هم می گویند که این شبکه های اجتماعی باید در ایران ثبت شوند، مجوز بگیرند، نماینده داشته باشند و... اما به این سوال توجه نمی کنند که عرف جهانی این پلتفرم ها چیست و نحوه فعالیت آن ها در کشورهای دیگر چگونه است؟ مثلا وقتی می گویید این ها باید در کشورمان ثبت شوند، منظورتان چیست؟این ها مگر شرکت هستند؟ اگر شرکت هستند که قواعد تجارت بین الملل دارند و مسائل مرزی و امنیتی باید برای این ها رعایت شود. یا وقتی می گویند که اینستاگرام و واتس اپ باید در کشورمان نماینده داشته باشند منظورتان یک فرد از این شرکت ها در داخل کشور ماست یا یک شعبه و دفتر یا یک پایگاه اطلاعاتی است؟ بنابراین باید صورت مسئله را بدانیم اما متاسفانه نه در طرح های مجلس، نه در مرکز ملی فضای مجازی و... به این ها توجه نمی شود. بنابراین احساس می کنم مسئولان ما فقط به صورت کلامی درباره این موضوع صحبت می کنند و هر کسی حرف خودش را می زند.»برخی کارشناسان این نوع ضربالاجلها را بهانه ای برای فیلترینگ بیشتر می دانند.