توسعه گردشگری به شیوه ترکیه
ترکیه در سال 2021 توانسته حدود 34 میلیارد دلار درآمد از گردشگران خارجی داشته باشد، چرا ترکیه در گردشگری از ما جلوتر است؟
ناصر رعیت نواز- احتمالا پیامک تبلیغ سفر به شهرهای مختلف ترکیه به دست شما هم رسیده، آن هم با قیمتهایی که در بسیاری از مواقع ارزانتر از تورهای داخلی و سفر به کیش است. به تازگی هم شورای جهانی سفر و گردشگری اعلام کرده صنعت گردشگری ترکیه در سال 2021 بیش از 59.3 میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی این کشور کمک کرده که سهم گردشگران خارجی 33.8 میلیارد دلار بوده است. به هر حال گردشگری بهعنوان قطب مهم و اصلی اقتصاد ترکیه بهشمار میرود که تا پیش از همهگیری کرونا نزدیک به 13درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود اختصاص میداد و حتی در سال 2019 این میزان به 17درصد نیز رسید. هرچند در سال 2021 میلادی 24 میلیون و 700 گردشگر خارجی به ترکیه سفر کردهاند اما در سند چشمانداز 2023 برای صدمین سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه، جذب 63میلیون گردشگر خارجی و کسب درآمد 48میلیارد دلاری پیش بینی شده است. در این گزارش میخواهیم به دلایل توسعه گردشگری ترکیه بپردازیم که خواندنش میتواند نقشه راهی برای توسعه گردشگری کشورمان باشد.
درآمد 1360 دلاری ترکیه از هر گردشگر خارجی
براساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری از 20 کشور برتر صنعت گردشگری از نظر بزرگی، در سال 2021 ترکیه با 59.3 میلیارد دلار در رده شانزدهم و سه رده بالاتر از کشورمان قرار دارد. بد نیست بدانید گردشگری کشورمان هم با 58.1 میلیارد دلار درآمد در رده نوزدهم و بالاتر از سوئیس قرار دارد، با این حال درآمد ترکیه از گردشگران خارجی به مراتب بالاتر از درآمد ایران بوده است. طبق گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، سهم ترکیه از گردشگر داخلی 25.5 میلیارد دلار و از گردشگر خارجی 33.8 میلیارد دلار بوده در حالی که درآمد ایران از گردشگر داخلی 33.3 میلیارد دلار و از گردشگر خارجی تنها 14.8 میلیارد دلار بوده است. با یک ضرب و تقسیم ساده میتوان فهمید که ترکیه به ازای هر گردشگر خارجی توانسته هزار و 360 دلار درآمد کسب کند.
علل موفقیت ترکیه در جذب گردشگران خارجی
این که چگونه ترکیه توانست به قطب گردشگری جهان تبدیل شود آن هم با وجود وقوع بحران اقتصادی، ریشه در اقدامات و سیاست گذاریهای متعددی دارد که ایران در انجام آنها تاکنون ناکام بوده است. توسعه گردشگری ترکیه را نمیتوان جدا از توسعه اقتصادی کلی آن کشور تحت سیاستهای دولتی متفاوت دانست. نکتهای که باید بدانید این است که هر گردشگر هنگام ورودش ارز را وارد چرخه اقتصادی کشور مقصد میکند. همین مسئله از گردشگری، یک صنعت ساخته است. ترکیه نیز توانسته است در این زمینه گامهای بلندی بردارد و حال میبینیم که تور ترکیه در ایران و دیگر کشورهای دنیا طرفدار زیادی پیدا کرده است. البته این نکته را هم نباید فراموش کرد که صرفا با معرفی و شناساندن جاذبههای گردشگری و تبلیغات نمیتوان منتظر پیشرفت در صنعت گردشگری بود. برای توسعه گردشگری باید برنامه ریزی بلند مدت شود که در ادامه به بخشی از کارهایی که ترکیه برای توسعه گردشگری انجام داده، خواهیم پرداخت.
1 - سند چشمانداز
ترکیه یک سند چشمانداز برای بازار گردشگری در افق 2023 تدوین کرده که ازجمله اهداف آن در سال 2023 رشد توسعه اقتصادی این کشور و دستیابی به تولید ناخالص داخلی دوهزارمیلیارد دلاری و صادرات 500میلیارد دلاری است. در این سند چشمانداز به حوزه گردشگری توجهی ویژه و اهداف و برنامههای کلانی برای آن تعیین شده است. سند چشمانداز گردشگری 2023 ترکیه بر اساس 13 راهبرد، برنامهریزی، سرمایهگذاری، سازمان دهی، گردشگری داخلی، تحقیق و توسعه، تقویت حملونقل و زیرساختها، ارتقای بازاریابی و تبلیغات، آموزش، کیفیت خدمات، برندسازی شهری، تنوع توریسم، تلاش برای توان بخشی مناطق گردشگری و توسعه مناطق گردشگری شکل گرفت. براین اساس، صنعت گردشگری ترکیه برای دستیابی به افقهای نوین گردشگری مبتنی بر این راهبردها، 20 گام مهم برای توسعه و رونق گردشگری و جذب گردشگران برداشت.
2 - حمایت از هتلداری
ترکیه برای توسعه و حمایت از صنعت گردشگری خود، در چند حوزه مختلف اقدامات ملموس و شاخصی را انجام داده است. یکی از اقدامات خوب ترکیه در این زمینه، اختصاص یارانههای حمایتی مختلف و در حقیقت یارانه به مراکز اقامتی و گردشگری این کشور در قالبهای گوناگونی نظیر انواع معافیتهای مالیاتی، تخفیف در پرداخت هزینه حاملهای انرژی، کاهش عوارض سالانه قانونی و. .. است که در نهایت منجر به کاهش هزینههای سربار این مراکز میشود. براساس گزارش مرکز گردشگری آلپ، دولت ترکیه به بهترین و بی نظیرترین شکل ممکن از این صنعت حمایت میکند. از مهمترین و اصلیترین اقداماتی که بخش دولتی در خصوص حمایت از صنعت هتلداری ترکیه انجام میدهد، میتوان به نمونههای زیر اشاره کرد: کاهش مالیات برای یک دوره پنج تا 10 ساله، ارائه وام به هتلداران و افرادی که قصد تاسیس هتل دارند، یارانههای بسیار بالا برای آب، برق و گاز؛ البته این تسهیلات در صورتی به سازندگان هتل داده میشود که در مکانهایی باشد که پیش از این دولت برای احداث هتل احساس نیاز کرده است. همین حمایتهای دولتی باعث شده صنعت هتلداری ترکیه به یکی از قدرتمندترین صنایع در این کشور تبدیل شود، سرمایه گذاران خارجی برای سرمایه گذاری در این حوزه مشتاق شوند و زیرساختهای مدرن همچون شهرکهای گردشگری، هتلهای لوکس و فرودگاههای بزرگ در تمامی شهرها از جمله استانبول، آنتالیا، ازمیر و آنکارا ایجاد شود. همچنین به گفته رایزن فرهنگی ایران در آنکارا در این کشور مدارس توریسم از سطح دبیرستان وجود دارد و رشتههای هتلداری و آشپزی تدریس میشود تا نیروهای مورد نیاز در صنعت توریسم و گردشگری پرورش پیدا کنند.
3 - اختصاص یارانه برای جذب گردشگر
یکی دیگر از راههایی که ترکیه برای جذب گردشگر در نظر گرفته، اختصاص یارانه به پروازهای مسافران خارجی است. چندی پیش رئیس سازمان حج و زیارت به نقل از وزیر راه و رئیس سازمان هواپیمایی گفته بود که دولت ترکیه به پروازهایی که در مسیر ایران است، بهصورت مشخص یارانه فوقالعادهای میپردازد. به طور مثال اگر هزینه پرواز به ترکیه ۱۰میلیون تومان است، چهار میلیون از مسافر دریافت میشود و شش میلیون دیگر را دولت ترکیه پرداخت میکند؛ زیرا معتقد است این هزینه از محل خرید گردشگران جبران میشود. همین اتفاق باعث شده هزینه پرواز به شهرهای ترکیه نسبت به شهرهای داخلی خودمان هم گاهی ارزانتر تمام شود اما همان طور که گفتیم به طور متوسط هر گردشگر 1360 دلار برای ترکیه ارزآوری دارد و همین موضوع باعث میشود پرداخت یارانه 100 تا 150 دلاری به ایرلاینها به ازای هر مسافر نه تنها توجیه داشته باشد که سود آور هم باشد.
4 - تنوع در حوزه گردشگری
یکی دیگر از موضوعاتی که باعث جذب بیشتر گردشگر به ترکیه شده توجه این کشور به برنامههای گسترده گردشگری است. این کشور با برنامه ریزی و سرمایه گذاری، چندین بیمارستان مجهز برای تقویت گردشگری سلامت احداث کرده است، همچنین در برنامههای گردشگری این کشور گردشگری فرهنگی هم دیده میشود و این کشور از ظرفیت مشاهیری همچون مولانا که در قونیه مدفون است استفاده کرده است. این کشور علاوهبر گردشگری فرهنگی بر گردشگری طبیعت نیز متمرکز شده و توانسته با این تنوع تعداد گردشگر بیشتری را جذب کند.