سیستان و بلوچستان و تراژدی سیل
حدود 30 کشته و میلیاردها تومان خسارت در پی سیل های 12 سال گذشته سیستان و بلوچستان به بار آمده است
ناصری-جاری شدن سیلاب در طول تاریخ خسارات بسیاری را به مناطق مستعد سیل، تحمیل کرده و علاوه بر خسارت های مالی و زیر ساختی، زندگی میلیونها انسان را تحت تاثیر خود قرار داده است. بیشتر قربانیان سیلها بر اثر غرقشدگی جان میبازند اما قحطی و شیوع بیماریهای عفونی نیز قربانیان بسیاری در طول تاریخ گرفته اند که متاسفانه در آمار قربانیان سیل قرار نمی گیرند. هر چند به عقیده کارشناسان، سیل برخلاف زلزله به راحتی قابل پیش بینی است اما متاسفانه این روزها این بلای طبیعی دوباره و البته چندباره زندگی مردم جنوب شرق کشورمان و به ویژه استان سیستان و بلوچستان را به چالش کشیده است . در ادامه با هم به چند سیل مهیب در استان سیستان و بلوچستان طی چند سال اخیر که باعث خسارت های مالی و از دست دادن تعدادی از مردم شده است، اشاره می کنیم و امیدواریم مرور و بررسی این گونه حوادث به پیشگیری و مدیریت بهینه آن بینجامد و از تکرار شدن اتفاق های تلخ، جلوگیری شود.
سیل های مهیب سیستان و بلوچستان
سیل های 12 سال اخیر استان سیستان و بلوچستان که در آن تعدادی از مردم عزیز این استان را از دست داده ایم، با هم مرور می کنیم. البته بد نیست بدانید به طور میانگین هر یک سال و نیم، یک سیل مهیب در این استان وجود داشته که در کنار خسارت های جانی، خسارت های مالی زیادی هم به بار آورده است.
سال 1386 - تعداد کشته ها 6 نفر
براثر بارندگی های سال 1386 و جاری شدن سیل، فقط در منطقه عشایری ایرانشهر 30 واحد مسکونی، پنج حلقه چاه کشاورزی، 10 رشته قنات و چشمه، دو جایگاه توزیع مواد سوختی و دو سیل بند به طور 100 درصد تخریب شد.
سال 1389 - تعداد کشته ها 6 نفر
بر اثر بارندگی و جاری شدن سیل در این سال، غیر از شش هموطنی که جانشان را از دست دادند، ۳۷۰ واحد مسکونی به صورت ۱۰۰ درصد تخریب و به ۱۷هزار و ۴۹واحد مسکونی نیز خساراتی بین ۲۰ تا ۶۰ درصد وارد شد، این درحالی است که ۱۲ هزار و 8 هکتار از اراضی باغی نیز به صورت کامل تخریب شد و ۴۷ هزار و ۱۸۳ هکتار از اراضی باغی و زراعی نیز بین ۲۰ تا ۶۰ درصد آسیب دید و ۷۰ هزار و ۴۷۸ راس دام تلف شد. همچنین این سیل منجر به آسیب دیدن ۷۹ دستگاه خودروی سواری و تخریب ۵۹۷ دهنه پل شد.
سال 1391 - تعداد کشته ها 3 نفر
در پی بارندگی های آذر سال 1391 راه ارتباطی 50 روستای چابهار مسدود شد و سه تن از هموطنان مان هم جان باختند.دو تن از کشته ها که نوجوان و جوان 10 و 17 ساله بودند به دلیل تماشای جریان آب در بند نگور از توابع بخش دشتیاری چابهار جان خود را از دست دادند. آن ها در حال مشاهده جریان آب بودند که ناگهان در اثر شکسته شدن بند خاکی، گرفتار سیلاب و غرق می شوند.
سال 1393 - تعداد کشته ها 2 نفر
اسفند سال 1393، به دلیل بارش های زیاد، رودخانه مسیر دلگان به کهنوج طغیان می کند و باعث می شود یک دستگاه خودرو وانت در جریال سیل قرار بگیرد و دو سر نشین آن جان خود را از دست بدهند. در این سیل به 140 واحد آسیب جدی رسید و بیش از هزار نفر در این سیل دچار حادثه شدند.
سال 1395 - تعداد کشته ها 7 نفر
به دنبال بارندگی دردی ۱۳۹۵ در مناطق جنوبی استان سیستان و بلوچستان ، رودخانههای فصلی طغیان کردند و ۱۵ راه اصلی و فرعی در این استان بسته شد. حدود سه هزار خانه در مناطق ایرانشهر، سرباز، نیکشهر، کنارک و غیره آسیب دیدند. همچنین سه روستا به دلیل همجواری با رودخانه کاملاً تخلیه شدند و به طور کلی ۱۶۷۰ چادر امدادی برای سیلزدگان برپا شد. طغیان رودخانه کاجو باعث شد دسترسی به هشت هزار تن از ساکنان روستاهای بخش سابورک غیرممکن شود. همچنین سیل موجب مرگ چهار شهروند از استان کرمان و سه نفر از استان سیستان و بلوچستان شد.
مرداد 1398 - تعداد کشته ها 3 نفر
همین چند ماه پیش هم در پی بارش ها در سیستان و بلوچستان سیلی به راه افتاد که جان سه تن از هموطنان مان را گرفت. سیلی که انگار هر دو سال یک بار جان تعدادی از هموطنانمان را به راحتی می گیرد و باید باز منتظر ماند و دید در سال های بعد بارانی که منبع رحمت الهی است چگونه بلای جان عده ای از مردم این استان عزیز می شود.
افزایش٢١٢٠ درصدی بارشها در سیستانوبلوچستان
این روزها بیشتر استان های کشور به نوعی درگیر سیلاب و آب گرفتگی هستند اما در میان تمام استان ها سیلاب استانهای سیستانوبلوچستان، هرمزگان و کرمان با حجم بیشتری بوده و به نوعی چالش زا شده است. البته در این میان نکته قابل توجهی که در خبرها دیده می شد، افزایش بی سابقه میزان بارش در استان سیستان و بلوچستان است. بر اساس آمار وزارت نیرو از مهر ٩٨ تا ٢٠ دی امسال بارش های تجمیعی سیستان و بلوچستان 86.6 میلی متر بوده است.
این اما تنها خبر غافل گیرکننده در موضوع سیلابهای اخیر و حتی سیلابهایی که از ابتدای سال به وفور درکشورمان شاهد آن بودهایم، نیست. تغییرات اقلیمی حالا رفتار غافل گیر کننده طبیعت را رقم زده است و سیستان و بلوچستان که با خشکسالی شدید دست و پنجه نرم می کرد، با رشد بالای دو هزار درصدی مواجه شده است.
ایراد کار کجاست؟
برداشت بی رویه آب از چاه های عمیق در این مناطق باعث شده که سفره های زیر زمینی آب تخریب شود و باران های سیل آسا جایی برای ذخیره در زمین پیدا نکنند و روی زمین جاری شوند. جدای از این، لای روبی نشدن رودخانه ها هم از دیگر دلایلی است که باعث می شود بستر پر از گِلولای رودخانهها قادر به انتقال جریان آب نباشد و سیل را به محیطهای مسکونی بکشاند. گواه این ادعا هم صحبت های نماینده مردم زابل در مجلس است. حبیبا... دهمرده در جلسه علنی 23 دی ماه با انتقاد از عملکرد وزیران کشور، نیرو و استاندار سیستان و بلوچستان، درباره انجام نشدن لایروبی گفت: «از آن جا که در اوایل سال جاری استان دچار سیل شد، در ستاد مدیریت بحران مقرر شد رودخانهها، لایروبی شود اما تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته که این امر بیانگر این است که پیشگیری معنایی ندارد.» در این میان از طرح های آبخیزداری و آبخوان داری هم نباید غافل ماند.