بازیگران تاریخ
تعداد بازدید : 72
خسرو روزبه؛ کمونیستی که شانس نیاورد!
21 اردیبهشت 37، خسرو روزبه، سرگرد کمونیست و فرمانده شاخه نظامی حزب توده، به حکم محکمه نظامی و تأیید شاه، اعدام شد. به گزارش مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، وی فرزند دوم ضیاء لشکر بود و در سال 1303 در شهر ملایر به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه آمریکایی ملایر و تحصیلات متوسطه را در همدان به پایان برد؛ سپس در دانشکدۀ افسری، در رشته توپخانه و در دانشکدۀ فنی، در رشته مکانیک دانش آموخته شد. در سال 18، به علت درگیری با فرمانده توپخانه ضد هوایی، یک ماه و نیم به اهواز تبعید شد و سپس به تهران بازگشت. روزبه پس از شهریور 20، در دانشکدۀ افسری به تدریس پرداخت. وی از استادان باسواد دانشکدۀ افسری محسوب میشد و مورد توجه رزمآرا، رئیس دانشکده بود. روزبه در سال 22، به حزب توده پیوست. سازمان نظامی یا به عبارتی سازمان افسران این حزب هم، در سال 23 تأسیس و سپس خسرو روزبه، به عنوان عضو هیئت اجراییه سازمان نظامی انتخاب شد. با وجود وارد آمدن ضربههای سنگین به سازمان افسران، طی وقایع سالهای 24 و 25، موجودیت آن حفظ شد و در خفا، به فعالیت ادامه داد. بعد از حوادث آذربایجان، در سال 25، سازمان افسران کوچک و فعالیت آن محدود شد. روزبه، در 17 فروردین 26، توسط رکن دوم ستاد ارتش دستگیر و در 17 اردیبهشت همان سال، توسط حسام لنکرانی، ابوالحسن عباسی و صفیه حاتمی، از زندان دژبان فراری داده شد. دادگاه ارتش، به طور غیابی او را به 15 ماه زندان و اخراج از ارتش محکوم کرد. گفته میشود خسرو روزبه در چند قتل، از جمله ترور محمد مسعود، روزنامهنگار منتقد و مدیر نشریه «مرد امروز»، نقش داشته است. روزبه در فروردین سال 27، مجدد دستگیر شد و دادستانی ارتش، برای وی تقاضای حکم اعدام کرد. اما در نهایت، او به 15 سال زندان محکوم شد. روزبه در آذر 29، به همراه دیگر رهبران حزب توده، از زندان گریخت و در سازمان اطلاعات حزب توده به فعالیت پرداخت. پس از کودتای 28 مرداد 32، مدت کوتاهی به محل سکونت ایل قشقایی رفت. وی در سال 35، در ترکیب هیئت اجراییه موقت حزب در داخل کشور به فعالیت ادامه داد. در این سال، بیشتر کادر حزب توده، دستگیر و هسته مرکزی حزب توسط سه تن اداره میشد؛ روزبه، متقی و ثابت که با دستگیری این افراد، در نیمه تیر ماه 36، این شبکۀ کوچک نیز متلاشی شد. خسرو روزبه در تابستان 36، در پی خیانت اطرافیان و به دنبال یک درگیری مسلحانه، مجروح و دستگیر شد. وی را پس از محاکمه، در 21 اردیبهشت 37، به جوخه اعدام سپردند.