ما برای بررسی بیشتر موضوع و ماجرای خودروهای فرسوده، میزان مصرف بنزین در این خودروها و الگوی آن در کشورهای توسعه یافته و اقدامات قانونی در این زمینه به سراغ دکتر داریوش گلعلیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست رفتیم.

آقای دکتر درباره تعداد خودروهای فرسوده در کشور و میزان بنزینی که این خودروها مصرف می‌کنند، بگویید.
درحال حاضر بیش از 7 میلیون خودروی فرسوده در کشور داریم که عمر اغلب آن ها بیش از 20 سال است. این خودروها از 12،13 و بعضا تا 20 و 30 لیتر در 100 کیلومتر بنزین مصرف می کنند. این مسئله باعث شده که میانگین مصرف روزانه بنزین در کشور به 119 میلیون لیتر برسد. در حالی که بر اساس قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت مصوب 1386، سرانه مصرف بنزین در آن سال(1386) که یک و یک دهم درصدبود، مقرر شده بود طی 5 سال به هفت دهم درصد برسد. حال نه تنها این رقم محقق نشده بلکه سرانه مصرف بنزین به بیش از یک و سه دهم درصد رسیده است.

مهم ترین دلایل این افزایش مصرف چیست؟
مهم ترین مورد این است که تردد خودروهای شخصی به علت ناکارآمدی سیستم حمل و نقل عمومی بیشتر شده است. بخشی از دلایل افزایش ترددها، فعالیت بخشی از خودروها به عنوان کار دوم در تاکسی های اینترنتی است که اغلب به دلیل مسائل معیشتی مجبور به شغل دوم هستند. موضوع بعد، افزایش حجم ترافیک هاست که طبیعتا مصرف بنزین را افزایش می دهد.

خودروهای تولیدی در کشور چه میزان بنزین مصرف می کنند؟
خودروهای تولیدی ما در کشور، حدود 8 لیتر در 100 کیلومتر بنزین مصرف می کنند که رقم بالایی است. در کشورهای توسعه یافته، میزان این مصرف حدود 4 لیتر است.

آقای دکتر قانون برای خودروسازان پرمصرف، تدابیری نیندیشیده است؟
در این زمینه ما از سال قبل برای اولین بار برای خودروسازان، سبد سوخت تعیین کردیم به این معنا که اگر محصولات تولیدی آن ها از میزان تعیین شده در سبد سوختشان، تخطی و بیشتر مصرف کنند مشمول جریمه خواهند شد.

قانون برای اسقاط خودرو چه پیش‌بینی دارد؟
بر اساس قانون برنامه هفتم توسعه سالانه باید 500 هزار خودرو از رده خارج شود. یعنی با توجه به 7 میلیون خودروی فرسوده که در خیابان ها داریم، سال ها زمان می برد که خودروهای موجود فرسوده را از رده خارج کنیم.
 ما امسال آیین نامه اجرایی ماده 10 قانون سامان‎دهی صنعت خودرو را مصوب و ابلاغ کردیم که برای امسال قرار است بیش از 112 هزار خودرو اسقاط شود. تا امروز هم حدود 80 هزار دستگاه اسقاط شده این در حالی است که در سال 1402 فقط 72 هزار دستگاه اسقاط شد.

بالاخره راهکار برای استانداردسازی مصرف بنزین و کنترل هوای آلوده چیست؟
طبیعتا تنها راهکار، توسعه سیستم حمل ونقل عمومی است. اگر بسیاری از شاغلان با استفاده از حمل ونقل عمومی احساس آرامش خاطر داشته باشند، از وسایل شخصی شان استفاده نخواهند کرد. ولی الان می بینید که ما در این بخش هم فرسودگی و هم کمبود داریم .

صادق غفوریان-به قول یک جمله قدیمی؛ هر مقدار پول بدهی، همان قدر هم آش می خوری. ما هر مقدار برای داشتن هوای پاک همت و هزینه کنیم، به همان مقدار هم از هوای پاک بهره مند می شویم. نمی توان خودروهایی را با مصرف 8 تا 16 لیتر در 100 کیلومتر در خیابان‎ها رها کرد و میلیون ها خودروی فرسوده در کشور را از یاد برد اما هوای پاک را انتظار داشت. همه این آلاینده ها در شرایطی است که کشور از سال 1396 دارای قانون «هوای پاک» است که به گواه کارشناسان، قانونی جامع برای تنفس در یک هوای مطبوع است، ولی به تاسف باید اذعان کرد که بسیاری از بندهای این قانون، همچنان در بایگانی دستگاه های اجرایی دست نخورده مانده و نتیجه‌اش، هوای آلوده در کشور به ویژه در فصول پاییز و زمستان است. یکی از این دردها، جولان 7 میلیون خودروی فرسوده در کشور است که روز گذشته دکتر داریوش گلعلیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست، درباره آن در گفت وگو با خراسان توضیحاتی داد.

سن فرسودگی خودرو چقدر است؟
بر اساس تصریح قانون هوای پاک، دولت موظف است سن فرسودگی خودروها را اعلام کند. براین پایه، دولت اسفندماه گذشته در ابلاغیه‌ای سن فرسودگی انواع خودروها را ۱۰ تا ۲۵ سال به تفکیک نوع خودروها مشخص کرد. بر اساس این آیین‌نامه، سن فرسودگی خودروهای شخصی و عمومی، (شامل سواری، استیشن (سفری) سواری کار و ون مسافربری)، به‌ترتیب بین 20 تا 25 سال، و 12 تا 20 سال تعیین شده است. همچنین برای مینی‌بوس‌ها، 12 تا 20 سال، و برای اتوبوس برون‌‍‌شهری، 15 سال، همچنین اتوبوس درون‌شهری بین 10 تا 20 سال، سن فرسودگی در نظر گرفته شده است. مطابق این آیین‌نامه، سن فرسودگی وانت‌ها هم از 15 سال، و کامیونت، کامیون و کشنده، 25 سال مشخص شده است. موتورسیکلت‌ها نیز بسته به بنزینی کابراتوری، بنزینی انژکتوری و برقی بین 6 تا نهایت ۱۵ سال فرسوده خواهند بود.

21 میلیون خودرو  و...
با این احتساب، این سوال مطرح است که اکنون تعداد خودروهای فرسوده در کشور چه میزان است؟ آن طور که در گزارش ها آمده است، تعداد خودروهای سواری در حال تردد در کشور ۲۱ میلیون دستگاه است که از این تعداد بنا بر گفته رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم محیط زیست 7 میلیون خودرو فرسوده است.

90 درصد موتورسیکلت ها فرسوده است
همچنین ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در سطح کشور تردد می‌کند که از این تعداد ۹۰ درصد و به عبارتی ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت فرسوده است.

فرسودگی 48 درصد تاکسی ها
در بخش وسایل حمل و نقل عمومی نیز با این آمار مواجهیم: ۱۳ هزار دستگاه از ۲۳ هزار دستگاه اتوبوس برون شهری در حال تردد در کشور، فرسوده است که این تعداد ۵۷ درصد کل اتوبوس‌های برون شهری را تشکیل می‌دهد. همچنین از ۴۰۰ هزار تاکسی در حال تردد در کشور ۱۹۰ هزار دستگاه فرسوده است که ۴۸ درصد این ناوگان را تشکیل می‌دهد. ۳۴ هزار خودروی دولتی در سطح کشور تردد می‌کند که ۳۲ درصد از این خودروها یعنی ۱۱ هزار خودروی دولتی، فرسوده است.

وزیر نیرو با بیان این که اوج مصرف برق در تابستان سال گذشته برابر با ۷۲ هزار و ۷۲۵ مگاوات و امسال۷۹ هزار و ۱۸۹ مگاوات به ثبت رسیده است، گفت: در هفته جاری رکورد تاریخی افزایش دمای هوای تهران شکسته می‌شود. به گزارش ایسنا، علی‌اکبر محرابیان، روز گذشته با بیان این که  افزایش دمای هوا در کل مناطق کشور تداوم دارد، افزود: این افزایش دمای هوا در کشورهای همجوار نیز مشاهده می‌شود؛ در چنین شرایطی نیاز به مدیریت مصرف برق در کشور وجود دارد. وی با بیان این که اوج مصرف برق تابستان سال گذشته برابر با ۷۲ هزار و ۷۲۵ مگاوات بود، اضافه کرد: با توجه به گرمای بی‌سابقه هوای کشور، این عدد امسال به ۷۹ هزار و ۱۸۹ مگاوات رسیده است. به عبارت دیگر حدود ۹ درصد (۸.۸ درصد) با رشد مصرف برق مواجه شده‌ایم. محرابیان یادآور شد: متوسط رشد ۱۰ سال صنعت برق ایران ۴.۷ درصد به ثبت رسیده است؛ در چنین شرایطی می توان گفت که کشور امسال دوبرابر رشد متوسط سال‌های گذشته رشد مصرف برق را تجربه کرده است. وزیر نیرو با اعلام این که میزان تامین برق در سال جاری از سناریوهای بدبینانه پیش‌بینی شده وزارت نیرو هم پیشی گرفت، از محدودیت‌های تامین برق در سایر کشورها سخن به میان آورد و گفت: در کشور کویت بیش از یک ماه است که جداول خاموشی اعلام و اعمال می‌شود. همچنین درعربستان سعودی، اردن و عمان مستمرا قطعی برق صورت می‌گیرد. وی ضمن ارزیابی مثبت از روند تامین برق در کشور در شرایط تشدید دمای هوا، اظهار کرد: در این زمینه ابتدا لازم است از ملت شریف ایران به دلیل همکاری در مدیریت مصرف برق و همچنین از ده‌هاهزار پرسنل صنعت برق در نیروگاه‌ها، خطوط انتقال، شبکه‌ها، پست‌ها، شرکت‌های توزیع و غیره به دلیل تلاش شبانه روزی در تامین برق پایدار کشور قدردانی شود. محرابیان در ادامه یادآور شد: کشور در هفته جاری شاهد افزایش دما خواهد بود و شاید این هفته آخرین روزهای گرم امسال باشد؛ به طوری که ممکن است در برخی از نقاط کشور مانند تهران شاهد شکسته شدن رکورد گرمای هوا باشیم.