ارادت دیرینه اهالی موسیقی به ساحت امام حسین (ع)
آهنگسازان و خوانندههای سرشناسی ازجمله استاد حسین علیزاده، استاد لوریس چکناواریان حسام الدین سراج،محمد اصفهانی، محسن چاوشی، رضا صادقی و... درباره محرم و عاشورا هنرنمایی کردهاند
ستاره منوچهری- نواهایی که در رثای سالار شهیدان، حضرت اباعبدا... الحسین (ع) خلقشدهاند، شور و حال دیگری دارند. نواهای عاشورایی، حکایت از درد و سوگی به درازای تاریخ دارد. هنرمندان بسیاری در طول سالها کوشیدهاند به مناسبت ایام عزاداری امام حسین (ع) در ماه محرم و بهویژه تاسوعا و عاشورا، عشق و ارادت قلبی خودشان را در قالب یک قطعه موسیقی نشان دهند و موفق هم بودهاند؛ چراکه خیلی از این قطعههای موسیقاییِ بیکلام یا باکلام بر جان و دل مخاطب نشسته و هرسال وقتیکه شیعیان رخت عزای حسین (ع) به تن میکنند، از گوشه و کنار شهرها به گوش میرسند. از چند اثر موسیقایی عاشورایی یاد کردهایم.
شور جاودانه «نینوا»
یکی از شورانگیزترین موسیقیهای محرم که هیچگاه کهنه و تکراری نمیشود، آلبوم «نینوا»، اثر استاد حسین علیزاده است. این آلبوم بهیادماندنی در سال 1362 برای اولین بار منتشر شد و حسین علیزاده را در مقام آهنگساز، مشهور و محبوب کرد. آلبوم «نینوا» دومین اثری بود که استاد علیزاده برای ارکستر ساخت. ایده اولیه ساخت این آلبوم در سال 1356 شکل گرفت. علیزاده به دلیل علاقهاش به دستگاه نوا، از آن برای نوشتن این قطعه استفاده کرد. او در مصاحبهای میگوید: «نینوا، آن واژهای است که ما همه حسها را میتوانیم درباره آن داشته باشیم. اگر میخواهند موضوع و حس مبارزه امام حسین (ع) را به آن اطلاق کنند، من افتخار میکنم». نی در نینوا راوی است و مصرع نخست مثنوی مولوی (بشنو از نی چون حکایت میکند) الهامبخش علیزاده در ساخت نینوا بوده است.
سمفونی بهیادماندنی «عاشورا»
از دیگر آثار موسیقایی که به مناسبت محرم و عاشورا ساختهشده، میتوان به سمفونی تأثیرگذار «عاشورا»، اثر لوریس چکناواریان اشاره کرد. او قبل از اینکه این سمفونی را بسازد، در گفتوگویی به علاقهاش به امام حسین (ع) اشارهکرده و گفته بود: «موسیقیهایی که از طریق شیپور و طبل شنیده میشوند، همیشه مرا تحت تأثیر قرار میدهند. باید بگویم، نمیتوان ایرانی بود و نسبت به فرهنگ عظیم عاشورایی بیتفاوت باشیم. عاشورا چند درس بزرگ دارد و یک تراژدی بزرگ است. یادم میآید در زمان بچگی وقتی در دستههای عزاداری بودم، سقای آب بودم؛ آب را میان هیئتها پخش میکردم. موسیقی عاشورایی از سنتهای قدیمی ایرانیان است که در ماه محرم با تأثیر از سازهای طبل و سنج، تداعیگر واقعه بزرگ و فراموشنشدنی عاشوراست. این کار هم برای همین ساخته شد. برای همین حماسه و برای اینکه بتوانیم آن فضا را در قالب نوحهای قدیمی با موسیقی همراه کنیم. درواقع حماسه و نوحه درهمتنیده شدهاند و با موسیقی تأثیر بسزایی بر جای میگذارند.»
هنر عاشورایی آهنگران، اصفهانی و عصار
حاج صادق آهنگران را با نوحهها و مداحیهایش در جبهههای هشت سال دفاع مقدس میشناسیم. صدای آهنگران نوستالژی روزهای جنگ است. این خواننده کهنهکار در سال 1374 آلبومی نسبتاً متفاوت به نام «عطش و آتش» منتشر کرد که در فضای موسیقی پاپ و بر پایه نوحهخوانیهای قدیمی اوست و حال و هوای امامحسین (ع) و عاشورا دارد. از دیگر هنرمندان موسیقی که ارادت قلبیاش را به امام حسین (ع) نشان داده، محمد اصفهانی است. آلبوم پاپ-سنتی «گلچین» حاصل این ارادت است. علیرضا عصار، دیگر خواننده محبوب پاپ در سال 1382 آلبوم عاشورایی «مولای عشق»، یکی از آثار باکیفیت این حوزه را منتشر کرد. فؤاد حجازی، آهنگساز این آلبوم است.
ابراز ارادت سراج، افتخاری، چاوشی و صادقی
حسامالدین سراج در سال ۸۴، یکی از مهمترین آلبومهای مرثیه عاشورایی به نام «وداع» را بر اساس اشعار «عمان سامانی» منتشر کرد؛ آلبومی که در سال ۸۴ به بازار آمد و تولید آن ۳ سال به طول انجامید. علیرضا افتخاری هم در سال ۸۶، آلبوم متفاوت «خروش بحر» را منتشر کرد. قطعات مشهور «کاروان»، «وداع» و «سرو خدا» از این آلبوم هستند. آلبوم «سلام آقا» نیز ابراز ارادتی به سالار شهیدان است که با صدای محسن چاوشی، رضا صادقی، محمد علیزاده و مهدی یغمایی در محرم سال ۸۸ روانه بازار و با استقبال خوب مخاطبان مواجه شد.