گروه ادب و هنر- کودکی رهاشده در بازاری شلوغ با چشم‌ها و چهره‌ای مضطرب و سردرگمی عجیبی که حتی یک ‌لحظه رهایش نمی‌کند. شاید این بهترین توصیف برای وضعیت امروز کتاب‌های کودک و نوجوان باشد. ترجمه‌های ضعیف و حمایت کم‌رنگ از نویسندگان داخلی به بختکی تبدیل‌شده که در خواب‌وبیداری، وحشت را به جان ادبیات کودک و نوجوان می اندازد. ترجمه‌های ضعیف متعدد، کتاب سازی های کم کیفیت و دلسردی برخی نویسندگان نامدار از ادامه نوشتن، روایت سراسر اندوه این حوزه از ادبیات است. بی‌تفاوتی برخی از ناشران و مسئولان حوزه ادبیات کودک و نوجوان به آثار نویسندگان ایرانی کار را به‌جایی رسانده که رهبر معظم انقلاب در بازدید از نمایشگاه کتاب امسال درباره این ضعف، تذکر ویژه‌ای دادند و فرمودند: «هنوز که هنوز است این داستان‌های خارجی مربوط به کودک و نوجوان بر مجموعه کارها غلبه دارد. این خیلی عیب بزرگی است!» همچنین ایشان در مصاحبه با خبرنگار صداوسیما خاطرنشان کردند: «روی مسئله کتاب کودک و نوجوان هم من تأکیددارم. خوشبختانه دیدم در چندین غرفه بر این مسئله کارشده و بازهم من تأکید می‌کنم که برای کودکان، برای نوجوانان، هر چه می‌توانند کتاب تهیّه کنند و ما را از کتاب‌های بیگانه بی‌نیاز کنند که بتوانیم با فرهنگ خودمان، با جهت‌گیری‌های خودمان و اهداف خودمان ان‌شاءا... کتاب، در اختیار نوجوانانمان بگذاریم. این هم یک مسئله است.»

به بهانه مشکلات موجود در فضای کتاب کودک و نوجوان با محمدمیرکیانی، نویسنده خوش‌ذوقی که تا امروز کتاب‌های تن‌تن و سندباد، حکایت‌های کمال، قصه ما مثل شد و... را نوشته، گفت‌وگو کرده‌ایم.

 

بازهم نبود قانون کپی‌رایت و آسیب‌های آن

این نویسنده سرشناس ادبیات کودک و نوجوان می‌گوید:معضل انتشار کتاب‌های بی‌کیفیت کودک و نوجوان به زمانی برمی‌گردد که ناشران، اعلام کردند به دلیل گرانی کاغذ و... برای پرداخت هزینه‌های تصویرسازی و همچنین بستن قرارداد با نویسندگان، توانشان پایین آمده است. این دسته از ناشران با این بهانه به سراغ چاپ کتاب‌های داستان بی‌کیفیت برای کودک و نوجوان رفته‌اند که بیشتر این کتاب‌ها خارجی است. کتاب‌هایی که به دلیل نبود قانون مالکیت معنوی در کشور، بدون پرداخت هیچ مبلغی به تصویرساز و داستان‌نویس، منتشر می‌شود و ترجمه‌های ضعیف که حاصل همکاری با مترجمان نه‌چندان مسلط است شرایط را بدتر کرده است.

سیل ویرانگر چاپ داستان‌های خارجی کم کیفیت

میرکیانی خاطرنشان می‌کند: به نظر بنده مسئولان باید اهرم‌های تشویقی و تنبیهی مؤثری در نظر بگیرند تا برخی ناشران، بی‌محابا به سمت ترجمه هر کتابی با هر کیفیتی نروند چون کتاب‌های کودک، یکی از اساسی‌ترین ابزارهای آموزش این نسل به شمار می‌آید که در شکل‌دهی ذهن و شخصیت کودکان تأثیر فراوانی دارد. در این سال‌ها چاپ کتاب‌های کم کیفیت ترجمه ای برای کودکان ازحد گذشته است. شما امسال که وارد نمایشگاه کتاب می‌شوید غرفه‌های کودک و نوجوان لبریز از کتاب‌های ضعیف ترجمه است. متأسفانه برخی به‌اصطلاح ناشران، دایم به دنبال سود کلان و راحت‌ترین راه برای این نوع درآمدها هستند.

ناشرانی با 80 درصد کتاب ترجمه ای کم کیفیت!

 میر کیانی تصریح می‌کند: برخی از ناشران، 80 درصد کارهایشان ترجمه آثار نویسندگان خارجی آن‌هم باکیفیتی آزاردهنده است اما متأسفانه همین افراد همچنان از امکانات دولتی بهره می‌برند. البته برخی از نویسندگان هم در این ماجرا بی‌تقصیر نیستند. اهل‌قلم باید با توجه به رقابت بالا در این حوزه در دنیای امروز، آثار دوست‌داشتنی و حرفه‌ای‌تری تولید کنند و مسئولان این حوزه هم باید جدی‌تر پای‌کار بیایند تا کفه تألیفات فاخر داخلی نسبت به آثار ترجمه سنگین‌تر شود.

نویسنده، سرمایه ناشر است نه طرف معامله او

وی می‌گوید: متأسفانه حمایت نکردن از نویسندگان حوزه کودک به‌جایی رسیده که نویسندگان، مجبورند کتابشان را فقط با تعداد 500 نسخه منتشر کنند و این موضوع ناامیدکننده است. برخی ناشران این حوزه، نویسندگان را سرمایه خودشان نمی‌دانند بلکه به چشم طرف معامله به آن‌ها نگاه می‌کنند. امروز مؤلفان، وضع خوبی ندارند و حمایت آن‌چنانی هم وجود ندارد، باید هر چه سریع تردر این زمینه چاره‌اندیشی کرد.

از ادبیات فاخر جهان بی‌نیاز نیستیم

نویسنده کتاب «تن‌تن و سندباد» با اشاره به نیاز بهره‌گیری از ادبیات فاخر نویسندگان جهان می‌افزاید: بی‌تردید ما از ادبیات کودک و نوجوان جهان، بی‌نیاز نیستیم اما متأسفانه بسیاری از ترجمه‌های موجود در بازار کتاب امروز، آثار به‌دردبخوری نیستند، نه درون‌مایه و محتوایی دارند و نه مترجمان چیره‌دستی آن‌ها را ترجمه کرده‌اند، عملاً کار فرهنگی و هنری برای کودک و نوجوان خیلی ساده گرفته می‌شود. این‌یک واقعیت است و وزارت ارشاد باید راهبردهای لازم را در نظر بگیرد.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در یونسکو از ثبت سه اثر، از جمله مجموعه آثار مولانا به نام ایران در فهرست حافظه جهانی یونسکو خبر داد.

به گزارش ایسنا، نمایندگی ایران در یونسکو اعلام کرد: سه اثر پیشنهادی ایران، برای ثبت در «فهرست حافظه جهانی» از تصویب شورای اجرایی سازمان یونسکو گذشت.

این آثار بنابر آن چه نمایندگی ایران در یونسکو اعلام کرده ، شامل «مجموعه آثار مولانا»(مثنوی، دیوان کبیر، مجالس سبعه، مکتوبات و فیه مافیه)، «اسناد روابط خارجی ایران در دورۀ قاجار» و «اسناد بقعۀ شیخ صفی‌الدین اردبیلی» است.

 

زنده‌یاد استاد محمد قهرمان را به‌جرئت می‌توان گنجینه بزرگ عصر حاضر در شعر و ادبیات خراسان و کشور به شمار آورد. او در تاریخ دهم تیرماه 1308 در روستای امیرآباد تربت‌حیدریه متولد شد و در 28 اردیبهشت‌ 1392 در مشهد درگذشت.  این شاعر و پژوهشگرخراسانی، در دوران دبیرستان  با مهدی اخوان ثالث در مشهد هم‌کلاس شد و این دوستی تا پایان عمر  اخوان ادامه داشت. آن‌گونه که بزرگان ادبیات، روایت می‌کنند این دو شاعر نامدار تأثیرات عمیقی بر شعر و اندیشه یکدیگر داشته‌اند. قهرمان از 17 سالگی شعر تربتی می‌سرود و باآن که مدرک خود را از دانشکده حقوق دانشگاه تهران  گرفته بود ولی هرگز به دنبال کار حقوقی نرفت و فقط به شعر پرداخت. بیش از 30 اثر ماندگار تحلیلی و پژوهشی از استاد قهرمان به یادگار مانده است که از آن جمله می‌توان به تصحیح دیوان صائب، میلی مشهدی، کلیم همدانی و همچنین بازخوانی علمی تذکره عرفات العاشقین اشاره کرد. از این شاعر تأثیرگذار، دیوان‌هایی با نام‌های «حاصل عمر» و «خدی خدای خودوم» نیز به‌جا مانده که کتاب «خدی خدای خودوم» یکی از شاهکارهای شعر لهجه در ادبیات معاصر به شمار می‌آید. به مناسبت 28 اردیبهشت، سالروز درگذشت این شاعر نام‌آشنا با مصطفی محدثی خراسانی ، یکی ازشاگردان استاد قهرمان و از شاعران برجسته کشورگفت‌وگو کرده‌ایم.

«قهرمان» هم رتبه با «اخوان ثالث » و «شفیعی کدکنی»

محدثی خراسانی گفت: استاد قهرمان، در نیم‌قرن گذشته یکی از درخشان ترین شاعران و از سرآمدان شعر خراسان است. اگر بخواهیم از میان نامداران شعر معاصر در خراسان تنها سه نام را به زبان بیاوریم، اخوان ثالث، دکتر شفیعی کدکنی و در ادامه زنده‌یاد محمد قهرمان سه ضلع این مثلث هستند. البته مهدی اخوان ثالث و دکتر شفیعی کدکنی در دوران جوانی به تهران مهاجرت کردند و به همین دلیل در سطح کشور شاید نام‌آشناتر باشند ولی قهرمان با این که تا پایان عمر در مشهد ماند و به اندازه دو دوست شاعرش به چهره ای شناخته شده تبدیل نشد ،اما نمی توان  از تأثیرگذاری او بر ادبیات معاصر،  به‌راحتی گذشت.

شعرها و پژوهش های شگفت انگیز 

محدثی افزود: استاد محمد قهرمان در ادبیات معاصر ما دارای شخصیت چندبعدی است. او علاوه بر نوآوری‌ها و استحکام سخن اش در سرودن شعر، به تصحیح متون و پژوهش هم می‌پرداخت. محال است اثری از محمد قهرمان بخوانیم وشگفت‌زده نشویم؛ به‌جرئت می‌توان گفت، خلق این  آثار از عهده هرکسی برنمی‌آید. در یک‌کلام، قهرمان در هر زمینه ای ورود کرده به یکی از سرآمدان، تبدیل‌شده است.

«قهرمان» در محلی سرایی پیشتازتر از «بهار»

محدثی خراسانی تصریح کرد: مطالعات گسترده و آگاهی استاد قهرمان، درباره ادبیات عامه و بسیاری از اصطلاحات محلی، شعرهای محلی او را به جایگاهی رسانده که به‌جرئت می‌توان گفت شعر محلی قهرمان در قرن گذشته درخراسان بی‌نظیر است. اگرچه ملک‌الشعرای بهار به‌صورت تفننی شعرهای قدرتمند محلی سروده و زنده‌یاد یوسف ازغدی نیز به توفیق‌های فراوانی در شعر محلی دست‌یافته است ولی آن شاعری که توانسته ظرفیت‌های زیادی از اصطلاحات محلی را با پشتوانه‌های عظیم فرهنگی شعر فارسی درآمیزد و با نوآوری‌های خلاقانه اش، طرحی نو در شعر محلی دراندازد، زنده‌یاد قهرمان است.وی خاطرنشان کرد: او نه به دنبال شهرت و مقام بود و نه به دنبال مال‌اندوزی از طریق شعر. شاید به همین دلیل خیلی دیر رضایت داد آثارش منتشر شود. قهرمان جلسه‌ای را بیش از 50 سال قبل از درگذشتش در منزلش، برپا  و بدون هیچ‌گونه وقفه‌ای سه‌شنبه هر هفته این جلسه را برگزار می‌کرد. او همچنین در انجمن شعر فرخ در مشهد حضور پیدا می‌کرد و شاگردان و ادیبان زیادی را از طریق همین دو انجمن به جامعه ادبی معرفی کرد. به تعبیر استاد محمدرضا شفیعی کدکنی که امروز سخنان او به‌عنوان سند معتبری در ادبیات به شمار می‌آید «انجمن قهرمان و انجمن ادبی فرخ دانشکده ادبیات واقعی خراسان است.»