نقاشان، امام علی (ع) را چگونه دیدند؟
از گذشته های دور تا امروز ، امام علی (ع) ، موضوع تولید آثار هنری بسیاری از هنرمندان کشورهای مختلف جهان بوده است .در این میان قدرت اعجاز محتوا بر فرم را می توان در آثار هنرمندانی همچون محمود فرشچیان، حسن روحالامین، آیدین آغداشلو و حبیبا... صادقی یافت.جالب این جاست که بیشترین آثاری که در این زمینه تولید شده،مربوط به کشورهای شیعهنشین مانند ایران، عراق، سوریه و لبنان است که هنرمندان ایرانی نقشی غیرقابل مقایسه با هنرمندان کشورهای دیگر در این زمینه داشتهاند.خبرگزاری ایرنا در روزهای گذشته مروری بر آثار تولید شده برخی از نقاشان با مضمون حضرت علی (ع) داشته و به صورت اجمالی به تاریخچه هنر دینی اسلامی پرداخته است.
تاریخ هنر دینی و اسلامی
در تاریخ هنر دینی و اسلامی ایران، هنر بدون فیگور رواج داشته است و قالب فیگوراتیو که فضائل اهل بیت (ع) را دنبال میکند، بعد از دوره صفویه در ایران به وجود آمد؛ قالبی که شعر و نقاشی قهوهخانهای را در سه بخش حماسی، رزمی و بزمی و مذهبی در کنار هم داشت.
در اواسط دوره قاجار تا اواسط دوره پهلوی نقاشی هایی توسط نقاشان ناشناس کشیده شده است که عمدتا در تکایا، حجره ها، قهوه خانه ها و مکان های پر رفت و آمد نصب می شدند. در طول تاریخ هنر جهان، دین یکی از مهمترین عوامل شکلدهنده هنر بوده و در سرزمین ما نیز هنر ایرانی با تکیه بر مفاهیم والای مذهب تشیع همواره اعتقادها، باورها و شعائر مذهب شیعه را در قالبهای مختلف به تصویر کشیده است.
«حضرت علی (ع) در محراب» اثر محمود فرشچیان
استاد محمود فرشچیان، استاد نقاشی و مینیاتور ایران، یکی از برجستهترین هنرمندان کشور است که در دورههای مختلف زندگی، به آموزهها و سوژههای دینی توجه داشتهاست چنان که آثار بیبدیل و ارزشمندی مانند «ظهر عاشورا» را از خود به جا گذاشته است.او همچنین آثار ماندگاری را درباره امام علی (ع) خلق کرده که در زمره هنر دینی، بسیار ارزشمند و فوقالعادهاند.
«اسدا...»اثر حسن روح الامین
حسن روحالامین هنرمند نقاش اثری رنگ روغن با عنوان «اسدا...» خلق کرده است.روحالامین از نقاشان جوان آیینی است که اغلب آثارش مفاهیم عاشورایی و جلوههایی از آیینهای مذهبی اسلامی را با خود دارد و محوریت موضوعات منتخب او اغلب مضامین شیعی و اسطورههای دینی است. حسن روحالامین در به تصویر کشیدن مقاتل و روضهها دقیق و ظریف است و دستی قوی دارد. او از جذابیت و شکوه و عظمت سبک باروک و همچنین شیوه کلاسیک برای نمایش سیر و سلوکی که به آن معتقد است بهره کامل میبرد و تصاویر باشکوه وقایع مذهبی را که برای مسلمانان آشناست، به خوبی ترسیم میکند.
«لافتی الا علی» اثر آیدین آغداشلو
آغداشلو، هنرمند پیش کسوت نقاشی و کارشناس هنری درباره نقاشی که با موضوع امام علی (ع) کشیده ، گفته است:مثل هر اثر دیگری که خلق میکنم از من خواسته شد برداشت شخصی خودم را از زندگی و شخصیت امام علی (ع) به تصویر بکشم. برای چنین برنامههایی معمولا یک سری داور وجود دارند که به کار خلق شده توسط هنرمند نظارت می کنند و آن را از نظر مفهومی و تکنیکی مورد تایید قرار میدهند ولی در خاطرم هست که در آن جریان و در آن سال داور خود هنرمند بود. در خلق آن آثار مهم این بود که برداشت خود هنرمند از زندگی امام علی (ع) چیست.
وی معتقد است که همه ویژگیهای مرد بزرگی مانند امیرمومنان نمی تواند در قاب یک تصویر بگنجد چون زندگی حضرت علی (ع) حوادث متعددی دارد و مالامال از وقایع مختلفی است.
«من مرغ عشق حیدرم» اثر حبیبا... صادقی
زنده یاد حبیب ا... صادقی هنرمند نقاشی است که معتقد بود هنرهای دینی و معرفتی ریشه در تاریخ بشریت دارد و همچنان نیز برخی هنرمندان آثار زیادی در حوزه هنرهای دینی خلق میکنند و لازم است بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.
«ضربت خوردن امام علی (ع)» اثر یوسف عبدی نژاد
در تابلوی «ضربت خوردن امام علی (ع)» اثر یوسف عبدینژاد، نقاش با چنین دوگانگی مواجه است. شهادت امام به همراه شمشیر زدن قاتل، مقرر شده در کنار هم قرار گیرند و داستان ترک جهان مادی توسط امام را با جنایتی هولناک و زشت، بیان کند.