استانبول؛ اجلاسی برای هیچ
پیش نویس طرح صلح افغانستان در آستانه اجلاس استانبول نهایی شد. مهم ترین موانع اجرای این طرح چیست؟
شورای عالی مصالحه افغانستان اعلام کرد پیش نویس طرح صلح دولت افغانستان با گروه طالبان، تکمیل شده و در اختیار رئیس این شورا قرار گرفته است.نهایی شدن پیش نویس طرح صلح افغانستان در آستانه نشست استانبول در شرایطی است که به گفته رسانه های افغانستانی، «محمداشرف غنی» رئیس جمهور افغانستان، طرح سه مرحلهای را به عنوان «نقشه راه صلح» این کشور برای نشست ماه جاری استانبول ترکیه، پیشنهاد کرده است. آتش بس دایمی، برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، ترسیم چارچوب قانون اساسی، بازگشت آوارگان و طرح توسعه افغانستان از جمله مفاد طرح سه مرحله ای اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان برای نشست استانبول است. نشست استانبول ترکیه درباره صلح افغانستان بیست و هفتم ماه جاری برگزار خواهد شد. در این نشست 10روزه تلاش خواهد شد تا دولت افغانستان، گروه طالبان و گروههای مختلف سیاسی درباره پایان جنگ و آینده سیاسی این کشور به توافق برسند. ارائه نقشه راه صلح افغانستان از سوی اشرف غنی در شرایطی است که پیشتر دولت آمریکا، پیشنهاد تشکیل دولت موقت در افغانستان را با حضور نمایندگان گروه طالبان داده بود که با مخالفت اشرف غنی روبهرو شد. همزمان با نهایی شدن طرح صلح افغانستان در نشست استانبول، «زلمی خلیلزاد» نماینده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان برای چندمین بار به منظور دیدار با مقامات افغانستان درباره طرح ایجاد دولت مشارکتی با گروه طالبان به کابل آمده است. خلیلزاد تاکنون دوبار با اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان، عبدا... عبدا... رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان و برخی شخصیتها و چهرههای سیاسی این کشور رایزنی کرده است. آخرین رایزنی های خلیلزاد در افغانستان در حالی ادامه دارد که مذاکرات صلح افغانستان بین دولت کابل و گروه طالبان به منظور پایان جنگ و درگیری در این کشور از سال گذشته در قطر آغاز و به تازگی نیز در مسکو پایتخت روسیه دنبال شده و قرار است اواخر این ماه در استانبول ترکیه هم دنبال شود. از منظر بسیاری از ناظران سیاسی، کارشکنی و مداخله گریهای آمریکا در فرایند صلح افغانستان باعث شده تاکنون این مذاکرات نتیجهای نداشته و این کشور در ماههای اخیر نیز شاهد تشدید خشونتها باشد. افزون براین، طالبان در مذاکرات صلح افغانستان، خواهان کناره گیری دولت اشرف غنی از قدرت و فراهم شدن زمینه برای برپایی نظام امارت اسلامی در افغانستان هستند، الگویی که بر خلاف خواسته عموم مردم این کشور و در تضاد با قانون اساسی افغانستان است. به همین دلیل مردم افغانستان از دولت این کشور انتظار دارند هر گونه طرح برای ترغیب طالبان به خاتمه جنگ و برقراری آتش بس دایمی نباید به بهای از دست رفتن دستاوردهای کلان ملی از جمله مسئله قانون اساسی، انتخابات و دموکراسی در افغانستان باشد. با درک همین ملاحظات است که برخی کارشناسان افغانستانی بر این باورند، فشار آمریکا برای تحمیل نظرات خود در نشست استانبول، صلح دایمی و پایدار برای افغانستان به ارمغان نمی آورد.«محمد عاصم» کارشناس سیاسی افغانستان در این باره می گوید: «در نشست استانبول ترکیه، دستیابی به یک موضع واحد بین دولت، احزاب سیاسی و شورای مصالحه ملی افغانستان دشوار به نظر می رسد و در نهایت آمریکا طرح خود را به مردم تحمیل می کند. خط و نشان های اخیر آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا به دولت افغانستان نیز نشان از تحمیل خواسته واشنگتن دارد.»
«نصیراحمد اندیشه» معاون سابق وزارت امور خارجه افغانستان معتقد است: «اگر طرفهای افغانستانی از خود درایت، هوشیاری و توانمندی نشان ندهند و در راه منافع مردم گام بر ندارند، مجبور می شوند برنامه تحمیلی آمریکا را بپذیرند و در این صورت نیز هرگونه صلحی شکننده خواهد بود.» ارائه چنین تحلیلی از سوی برخی کارشناسان سیاسی افغانستانی درشرایطی است که نشست صلح استانبول با پیشنهاد آمریکا شکل گرفته و طبیعی است در نشست ترکیه، دولتمردان آمریکا نقش میانجیگر را بازی نمی کنند و به دنبال حصول نتایج سیاسی خود در افغانستان هستند. به بیان دیگر دولت آمریکا تلاش می کند، اهدافی را که طی 20 سال اشغال نظامی افغانستان به دست نیاورده است، از طریق نشست استانبول کسب کند. در مجموع باید گفت از آن جا که قرار است در نشست استانبول، درباره نظام سیاسی آینده افغانستان و همچنین روند صلح این کشور که بیش از چهار دهه درگیر جنگ و ویرانی است، تصمیمهای جدیدی گرفته شود، به نظر میرسد نشست استانبول برای افغانستان حائز اهمیت باشد. اگر چه آمریکا مایل است وانمود کند در استانبول نشستی مانند کنفرانس بن برای آینده سیاسی افغانستان تلاش خواهد کرد اما آن چه مسلم است طرحی که آمریکایی ها به دنبال به کرسی نشاندن آن در نشست استانبول هستند، با طرحی که اشرف غنی به دنبال ارائه آن در نشست صلح استانبول است، در تقابل قرار دارد. شاید با درک همین ملاحظات هم هست که شورای عالی مصالحه ملی افغانستان در بیانیهای تاکید کرده در طرح پیشنهادی نهایی در نشست استانبول به صورت کلی بر اصل نظام جمهوری اسلامی، حقوق اساسی و بنیادی شهروندان، حقوق بشر، انتخابات براساس اصل یک فرد یک رأی، مشارکت عادلانه و معنادار همه در نظام، پایان دایمی جنگ و خشونت در کشور و ضمانتهای قوی منطقهای و بینالمللی برای تطبیق موافقت نامه صلح در صورت توافق تأکید شده است.