امروزه نام املش به شهری در استان گیلان اطلاق می‌شود که از دوره صفویه به بعد و به اعتبار جمعیت و اندیشمندان و علمایی که داشته و دارد، مرکز اداری است؛ با این حال، املش در معنای عام، به تمدنی دیرپا در خطه گیلان اطلاق می‌شود که به رغم ناشناخته بودن در ایران، بین تمام باستان شناسان سرشناس جهان شهرت دارد و نمونه‌هایی از آثار به دست آمده از آن که عموماً از راه سرقت تحصیل شده‌، زینت بخش موزه‌های بزرگ از قاره اروپا تا قاره آمریکاست. این تمدن محدوده‌ای را که امروزه شامل دیلمان، رودسر، رانکوه، اشکور و بخشی از نواحی غرب استان مازندران است، در بر می‌گرفت. مطالعات تاریخی و باستان شناسی نشان می‌دهد که قدمت این تمدن، دست کم تا هزاره دوم پیش از میلاد قابل پی‌جویی است. ظاهراً منطقه‌ای که امروزه شهر تاریخی املش در آن قرار دارد، دژی مستحکم بوده‌ که دیرزمانی حکم خزانه حکومتی در عصر ساسانی و شاید اشکانی را داشته‌است. برخی اشیای به دست آمده از این محدوده تاریخی، به قرن نُهُم تا هفتم پیش از میلاد تعلق دارد و به لحاظ هنری، متفاوت از دیگر آثار به دست آمده در فلات ایران و محدوده باستانی فرهنگ ایرانی است. نمونه کارهای سفالی تمدن املش، تقریباً در سراسر فلات ایران همتا ندارد. برخی باستان شناسان این مسئله را به قرار داشتن املش در حصار بلند کوه‌های البرز و ارتباط نداشتن آن با تمدن‌های همجوار مربوط می‌دانند. مطالعه روی یافته‌های تاریخی و باستان شناسی نشان می‌دهد که املشی‌های قدیم، در فن استخراج فلزات، توانمندی ویژه‌ای داشته‌اند و قادر بودند با ظرافت تمام از مس و آهن، ابزار و زیورآلات بسازند. تردیدی نیست که این تمدن، ارتباط ویژه‌ای با مارلیک در بخش خاوری سفیدرود داشته و در ترقی فن طلاکاری و استفاده از این فلز گران بها برای ساخت ظروف و زیورآلات، نقش عمده‌ای ایفا کرده‌است.