آموزش و توصیه بدون الزام موثر نیست!
نتایج بررسی پژوهشی درباره سیاست های محدودیت در ایام کرونا نشان می دهد با توصیه و تعارف و بدون کاربرد عنصر اقتدار و الزام نمی توان این سیاست ها را اجرا کرد
وقتی اولین مورد ویروس کووید 19 در دسامبر 2019 به طور رسمی در ووهان چین ثبت شد، کسی گمان نمی کرد این موجود نانومتری طی چند ماه، نظم جهان را به هم بزند.کووید 19 یا همان کرونای خودمان بعد از ورود به ایران بسیاری از فعالیت ها را مختل و بسیاری را هم داغدار حضورش کرد. در روزهای ابتدایی این ویروس طرح قرنطینه خانگی اجرا شد اما بعد از آن رفته رفته بازارها دایر و فقط به توصیه های بهداشتی بسنده شد. تا این که از 15 تیر ماه قرار شد استفاده از ماسک در اماکن عمومی اجباری شود اما هنوز هم افرادی را می بینیم که بدون ماسک در اماکن پر رفت و آمد تردد می کنند. با این حال پژوهشگران دانشگاه فردوسی برای این که بدانند چرا برخی دستورالعمل های ایمنی و بهداشتی را رعایت نمی کنند به تحقیق و پژوهش پرداختند. پژوهشگران در این تحقیق که از اواخر زمستان تا اواخر فروردین انجام شده از مردم پرسیده اند که چرا برخی افراد دستورالعمل های ایمنی و بهداشتی را نادیده می گیرند و به آن بی توجهی می کنند؟ در ادامه نتیجه این پژوهش را باهم مرور می کنیم.
جامعه آماری پژوهش
قبل از این که درباره نتایج این پژوهش بنویسیم بد نیست درباره پاسخ دهندگان هم موضوعاتی را بدانید. در این پژوهش 222 نفر شرکت کرده و به پرسش نامه پاسخ داده اند. از این تعداد 61 درصد آن ها زن و 39 درصد مرد بوده که 34 درصد آن ها مجرد و 66 درصد آن ها متأهل بوده اند. از این 222 نفر 78 درصد ساکن استان خراسان رضوی وبقیه از دیگر استان ها بوده اند.
تفسیر یافته ها
1- یافته های این پژوهش، نشان داد که اگرچه مردم به شدت از افراد شکنندۀ قرنطینه خانگی، منزجر و عصبانی بوده اند؛ اما به قشر نیازمند، حق داده اند که قرنطینه خانگی را بشکنند.
2- همچنین اثبات کرد در بحران ها، قدرت و وحدت فرماندهی و ساختارهای حاکم بر اجتماع، اهمیت بسیار اساسی دارد.
3- یافته ها نشان می دهد که با توصیه و تعارف و بدون کاربرد عنصر اقتدار و الزام، نمی توان با برخی بحران ها به ویژه بحران هایی که رفتار مردم در تشدید آن مؤثرند مقابله کرد.
4- از نظر فرهنگ دینی نیز، مسئله خواست خدا و قضا و قدر الهی برای برخی ابزاری برای توجیه رعایت نکردن ،بوده است. اگرچه برخی یافته های این مطالعه نشان داد حداقل، گروهی بوده اند که از سرِ رعایت شرع و عمل به واجبات دینی، در موضوع توجه به دستورالعمل های ایمنی، سخت کوشیده اند.
5- یافته های این مطالعه، حداقل این ره آورد را در برداشت که تنها با اتکا به راهکار خوشنام آموزش و فرهنگ سازی، نمی توان به مقابله با مسائل اجتماعی به ویژه بحران ها برخاست. به همین دلیل در بسیاری از کشورها برای استفاده نکردن از ماسک جریمه های سنگینی تعیین کرده اند.
در نهایت به نظر می رسد، بحران های اجتماعی از بی توجهی به اپیدمی هایی نظیر کرونا گرفته تا اعتیاد و فساد جنسی و تجمل پرستی، اگرچه در ماهیت تفاوت های بارزی دارند، اما به لحاظ مقوله بندی عوامل ایجاد و تشدید، اشتراک های زیادی دارند. به گونه ای که همه بحران ها کم و بیش، ریشه در بی توجهی جدی جامعه به آموزش اثربخش، ساختارهای معیوب اجتماعی و اقتصادی، تقلید از سبک های زندگی نامتناسب با فرهنگ اصیل ایرانی واسلامی، وجود باندهای فاسد قدرت طلب و فزونی خواه، بی عدالتی هادر اجتماع، محرومیت های اقتصادی و... دارند.
* این پژوهش توسط محمود سعیدی رضوانی ، فاطمه غلامی و ندا سعادت شاقی انجام شده است.