به بهانه اکران فیلم سینمایی «چرچیل» مهم ترین فیلم های سینمایی درباره سیاستمداران در یک دهه اخیر
تعداد بازدید : 71
پرتره سیاست روی پرده نقره ای
شهریار پوری - چند وقتی است نسخه شبکه خانگی فیلم «چرچیل» منتشر شده است و علاقه مندان می توانند فیلم دیگری درباره یکی از مهم ترین سیاستمداران تاریخ جهان ببینند. «چرچیل» اما فیلم درخشانی نیست. شاید باورش سخت باشد اما شخصیت نخست وزیر سابق بریتانیا تاکنون صد ها بار در سینما، تلویزیون، تئاتر و ادبیات به تصویر کشیده شده است. فقط در همین سال 2017 دو فیلم با محوریت او روی پرده رفته است اما او در این ماجرا تنها نیست و دنیای روایت به خصوص سینما، علاقه ویژه ای به رسم پرتره سیاستمداران روی پرده سینما دارد. فیلم های زیادی در تاریخ سینما به سیاستمداران و رویداد های سیاسی پرداخته اند. در این فهرست با مهم ترین فیلم های یک دهه اخیر سینمای جهان که چهره یکی از سیاستمداران را به تصویر کشیده اند آشنا خواهید شد.
بانوی آهـنی
مارگارت تاچر
داستان روز های اولیه و سرآغاز به قدرت رسیدن یکی از قدرتمندترین زنان دنیا، مارگارت تاچر، نخست وزیر سابق و البته فقید بریتانیا یکی از مهم ترین فیلم هایی است که در چند سال اخیر، چهره یک سیاستمدار را به تصویر کشیده است. مارگارت تاچر هم مانند چرچیل به واسطه تصویر قدرتمندی که از او در تاریخ باقی مانده است در سینما حضور بیشتری دارد. فیلم را فیلیدا لوید کارگردانی کرده است.
واقعیت یا داستان سرایی؟ بانوی آهنی سرشار از اغراق است، چه در روایت، چه در به تصویر کشیدن خانم تاچر. البته استفاده از اغراق یکی از ویژگی های اصلی جهان تصویر است. کلیات که مشخص است اما در جزئیات هم فیلم سرشار از نکاتی است که در همان زمان نمایش عمومی فیلم و به طور ویژه در خود انگلستان با انتقاداتی روبه رو شد.
ببینیم یا نبینیم؟ اگر وقت اضافه در طول روز ندارید و بعد 5-6 سال هنوز «بانوی آهنی» را ندیده اید، فراموشش کنید اما اگر از علاقه مندان تاریخ عجیب وغریب انگلستان هستید، فیلم می تواند پیشنهاد خوبی باشد. از همه این ها گذشته می توانید با تماشای بانوی آهنی به یکی دیگر از هنرنمایی های هیجان انگیز مریل استریپ جلوی دوربین دست پیدا کنید.
ماندلا : راه طـولا نی به آزادی
نلسون ماندلا
ماندلا یکی از بزرگ ترین و تأثیرگذارترین افراد در طول تاریخ بشریت بوده است. پس سینما باید توجه ویژه ای به این شخصیت داشته باشد. حداقلِ این کار، ساخت فیلمی است که او را از زمان کودکی و فقر تا زمان زندان رفتن و به قدرت رسیدن و ریاست جمهوری دنبال کند. نتیجه چنین برنامه ای می شود «ماندلا: راه طولانی به آزادی» که جاستین چادویک بریتانیایی در سال 2013 آن را کارگردانی کرده است و ادریس آلبا در آن نقش ماندلا را بازی می کند.
واقعیت یا داستان سرایی: فیلم بر اساس زندگی نامه خودنوشتی است که در 1994 ساخته شده است. به همین خاطر می توان مطمئن بود که بسیاری از رویداد های آن روز های آفریقای جنوبی و مبارزات ضدنژادپرستانه جناب ماندلا یا در فیلم/کتاب ذکر نشده اند یا به نحوی تغییر کرده اند. بسیاری از اهالی تاریخ که مطالعه ای در این حوزه داشته اند ایرادات متنوعی به سیر اتفاقات فیلم گرفته اند.
ببینیم یا نبینیم؟ فیلم درباره ماندلا زیاد است و بهترین ماندلای سینما، این فیلم نیست. مورگان فریمن در «شکست ناپذیر» اثر کلینت ایستوود، با اختلاف زیاد، بهترین ماندلای سینما بوده. اگرچه فیلم ایستوود بریده ای از زندگی پرتلاطم ماندلا را روایت می کند و تمام زندگی او را در برنمی گیرد، با این حال کمی آشنایی دراماتیک شده با ماندلا احتمالاً خالی از لطف نخواهد بود.
جکی
ژاکلین کندی
گاهی در ساخت فیلم های مهم تاریخی که رنگ وبوی زندگی نامه ای هم داشته باشند بد نیست سری به اطرافیان سیاستمداران زد و از تأثیر حضور آن ها در زندگی ایشان فیلم ساخت. «جکی» با بازی ناتالی پورتمن همین مسیر را رفته است. پورتمن نقش ژاکلین کندی، همسر جان اف کندی، رئیس جمهور ترورشده آمریکا را بازی می کند. داستان فیلم روایت زندگی جکی بعد از ترور همسرش در سال 1963 است.
واقعیت یا داستان سرایی: فیلم عموماً بر اساس مصاحبه هایی است که نشریه لایف با بیوه کندی انجام داده است. همین که در بسیاری از سکانس ها با یک همسر غرق در سوگواری و ماتم روبه رو نیستیم خودش چند قدمی به واقعیت نزدیک تر به نظر می رسد. در کنار این ها جز یکی، دو مورد کوتاه و جزئی از جمله نوع رابطه جکی کندی با لیندون جانسون (معاون اول کندی در زمان ترور و رئیس جمهور جایگزین او) فیلم اختلاف فاحشی با دنیای واقعیت ندارد.
ببینیم یا نبینیم؟ «جکی» فیلم عامه پسندی نیست. ریتمش کُند و شخصیت هایش بی هیجان هستند. فیلم را پابلو لارانِ شیلیایی ساخته و به نظر می رسد بیشتر از این که به دنبال یک فیلم هالیوودی پرهیجان بوده باشد، بیشتر به سوی تماشاگر جدی تر و هنردوست تر سینما کشیده شده است. اگر هم در نهایت تصمیم به تماشای فیلم گرفتید بهتر است قبل از آن «جی اف کی» (1991) فیلم خوش ساخت و تحسین شده الیور استون را تماشا کنید تا با داستان این ترور جنجالی بیشتر آشنا شوید.
سخـنرانی پادشـاه
پرنس آلبرت
پرنس آلبرت (و در مقام پادشاه، «جرج ششم») پادشاه بریتانیا و پدر الیزابت دوم از لکنت زبان رنج می برد. در مقام پادشاه یک کشور بزرگ که قرار است در مناسبت های جهانی نقش های اصلی را بر عهده بگیرد پادشاهی با لکنت زبان یک مشکل اساسی به شمار می رود. «سخنرانی پادشاه» داستان درمان او و مبارزه اش با این بیماری است. فیلم را تام هوپر کارگردانی کرده است و کالین فرث و جفری راش در آن حضور دارند. فیلم با استقبال منتقدان و تماشاگران در آن سال و البته با جایزه اسکار بهترین فیلم، به یکی از مهم ترین فیلم های سینمایی تاریخ بدل شد که به زندگی یک سیاستمدار می پردازد.
واقعیت یا داستان سرایی: «سخنرانی پادشاه» اگرچه جرج ششم را در پیشانی روایت خود قرارداده اما اصلاً یک فیلم سیاسی نیست. فیلم تلاش کرده تا منطبق بر روایت رسمی دولت این کشور، دخالت پادشاه و ملکه در سیاست این کشور را نادیده بگیرد. شخصیت های زیادی از فیلم حذف شده اند و اتفاقات نیفتاده ای به داستان اضافه شده اند. حتی روند داستان که در واقعیت چندین سال طول کشیده، در سخنرانی پادشاه به یکی، دو سال خلاصه شده و موارد متعدد دیگر که فیلم را از تاریخ دور می کند اما آیا جرج ششم لکنت زبان داشته؟ بله و همین کافی است.
ببینیم یا نبینیم؟ حتماً ببینید. فیلم بسیار هنرمندانه و جذاب پیش می رود به اندازه ای که گذر زمان را متوجه نخواهید شد. در هنگام تماشای آن، تاریخ و شخصیت پادشاه بریتانیا را فراموش کنید. داستانِ تقلا و تلاش هر فردی که با یک مشکل مبارزه می کند و بر آن پیروز می شود می تواند الهام بخش عده زیادی شود.
لینـکلن
آبراهام لینکلن
آمریکایی ها بین رئیس جمهور های متعدد خود علاقه ویژه ای به آبراهام لینکلن دارند. او برده داری را حداقل در حرف و کلام از بین برد، جنگ های داخلی را سامان داد و سخنرانی های مشهوری ایراد کرد. به همین خاطر فیلم های زیادی درباره شانزدهمین رئیس جمهور خود ساخته اند که یکی از مهم ترین آن ها «لینکلنِ» اسپیلبرگ است. دنیل دی لوئیس در این فیلم نقش آبراهام لینکلن را بازی می کند. «لینکلن» 4ماه آخر زندگی او و تلاش هایش برای تصویب متمم سیزدهم قانون اساسی (لغو برده داری) در مجلس نمایندگان را روایت می کند.
واقعیت یا داستان سرایی: جریان اتفاقات فیلم به سال 1865 بازمی گردد. طبیعی است داستان اتفاقات در گذر سال ها تغییرات جزئی هم داشته باشد و «لینکلن» هم از این قاعده مستثنا نیست. برای مثال نباید نقش خود سیاه پوستان را در تصویب متمم سیزدهم نادیده گرفت که «لینکلن» این کار را انجام داده است و از همه مهم تر این که در شخصیت رئیس جمهور بیش ازحد اغراق شده است. حتی در روابط، طراحی لباس و نوع لغات به کاررفته در فیلم هم می توان به دنبال اشکالات تاریخی بود.
ببینیم یا نبینیم؟ «لینکلن» بیش از آن که یک فیلم سیاسی، تاریخی یا حتی وطن پرستانه باشد یک فیلم سرگرم کننده است. اسپیلبرگ کارگردانی است که ثابت کرده از کوچک ترین اتفاقات و موقعیت ها هم می تواند ساعت ها سرگرمی ناب تحویل تماشاگرش دهد. «لینکلن» در بهترین حالت می تواند زمان سرخوشانه ای ایجاد کند و شاید انگیزه ای برای مطالعه تاریخ.
دیگران
به فهرست بالا می توانید «دابلیو» (2008)، «جی ادگارِ» (2011)، «سلما» (2014) و «فراست نیکسون» (2008) را هم اضافه کنید. اولی فیلمی بد و ضعیف درباره جرج دابلیو بوش، رئیس جمهور پیشین آمریکا است. فیلم به واسطه نزدیک بودن به دوران و زمان حال، قابل توجه و در کارنامه سابقاً درخشان الیور استون فیلمی به شدت ضعیف است. فیلم نه در تاریخ جایی دارد نه اهالی هنر از آن حرفی خواهند زد.روایت زندگی نامه ای کلینت ایستوود در «جی ادگار» نیز به زندگی یک سیاستمدار می پردازد. ایستوود در یکی از کم فروغ ترین فیلم های کارنامه هنری اش به سراغ مؤسس اف بی آی رفته و برای این نقش هم از لئوناردو دی کاپریو استفاده کرده بود اما دی کاپریو هم با بازی خوب خودش نتوانست کلاف سردرگم فیلم را پیدا کند و «جی ادگار» حداقل نزد منتقدان با شکست روبه رو شد. با این حال شباهت های ادگارِ فیلم به ادگار دنیای واقعیت، از حداقل کیفیت های فیلم ایستوود است.
«سلما» اما فیلم خوبی است و تلاش های مارتین لوتر کینگ در 1965 برای به دست آوردن حق رأی برای سیاه پوستان را به خوبی نمایش می دهد. گرچه فیلم تأکید چندانی به لوترکینگ ندارد و بیشتر اتفاقاتی را روایت می کند که کینگ رهبر آن ها است. «سلما» را ایوا دوورنی کارگردانی کرده است.
«فراست/نیکسون» از ساخته های درخشان ران هاوارد است. نیکسون سه سال پس از رسوایی واترگیت و استعفا از مقام ریاست جمهوری در برابر دیوید فراست مجری تلویزیونی قرار می گیرد تا به سوالات او و افکار عمومی پاسخ دهد. با این که مصاحبه فراست با نیکسون در دسترس و قابل مشاهده است اما به گفته کارشناسان تاریخ، از هر دو جناح در آمریکا، فیلم اساس و بنیاد این مصاحبه و حال و هوی آن زمان را تحریف کرده است.